دامین کنترلر (Domain Controller) نقش اصلی در مدیریت دسترسی‌ها، احراز هویت کاربران و حفظ امنیت اطلاعات در شبکه‌های مبتنی بر Active Directory دارد. در این میان، Read Only Domain Controller (RODC) به‌عنوان یک نسخه‌ی فقط خواندنی از دامین کنترلر طراحی شده است تا در محیط‌هایی که امنیت یا دسترسی فیزیکی محدود است، مورد استفاده قرار گیرد. RODC با ارائه قابلیت‌های پیشرفته در امنیت و مدیریت، گزینه‌ای مناسب برای دفاتر راه دور و سازمان‌هایی با نیازهای خاص است.

Domain Controller چیست؟

Domain Controller یا دامین کنترلر، یکی از اجزای کلیدی در شبکه‌های مبتنی بر Active Directory است که وظیفه مدیریت احراز هویت کاربران، کنترل دسترسی‌ها و ذخیره اطلاعات امنیتی مانند رمزهای عبور را بر عهده دارد. این سرور با ایجاد هماهنگی بین کاربران و منابع شبکه، امکان مدیریت متمرکز را برای مدیران فراهم می‌کند. در واقع دامین کنترلر ستون فقرات امنیت و مدیریت در شبکه‌های سازمانی محسوب می‌شود. برای آشنایی کامل‌تر با دامین کنترلر و نقش آن، مطالعه مقاله زیر را به شما پیشنهاد می‌کنیم.

دامین کنترلر یا Domain Controller چیست و چه تفاوتی با اکتیو دایرکتوری دارد؟

Read Only Domain Controller (RODC) چیست؟

RODC یکی از ویژگی‌های کلیدیActive Directory Domain Services  مایکروسافت است که با معرفی Windows Server 2008 به شبکه‌ها افزوده شد. RODC نسخه‌ای فقط خواندنی از پایگاه داده Active Directory را ارائه می‌دهد و برای سازمان‌هایی که در مکان‌های دارای امنیت پایین‌تر (چه از نظر فیزیکی و چه از نظر شبکه‌ای) فعالیت می‌کنند، بسیار مفید است. این ویژگی به کاربران اجازه می‌دهد تا در مکان‌هایی نظیر شعب یا دفاتر فرعی به احراز هویت محلی دست یابند، بدون نیاز به پیاده‌سازی یک Domain Controller کامل که خطرات امنیتی بیشتری ممکن است به همراه داشته باشد. 

RODC اطلاعات احراز هویت کاربران را با مکانیزم خاصی مدیریت می‌کند. برخلاف Domain Controllerهای معمولی در RODC به صورت پیش‌فرض هیچ رمز عبوری ذخیره نمی‌شود، که این امر خطر به سرقت رفتن داده‌ها را کاهش می‌دهد. این قابلیت به ویژه برای دفاتری که دسترسی به شبکه اصلی ممکن است گاهی قطع شود، مفید است؛ زیرا RODC می‌تواند به صورت آفلاین و با استفاده از اطلاعات ذخیره شده (Cache) کاربران را احراز هویت کند.

نحوه عملکرد RODC در Active Directory

1. ایجاد نسخه فقط خواندنی از پایگاه داده Active Directory:

RODC یک کپی فقط خواندنی از پایگاه داده Active Directory ایجاد می‌کند. این نسخه شامل تمام اشیاء و ویژگی‌های دایرکتوری است، اما اطلاعات حساس مانند رمز عبور کاربران تنها در صورتی ذخیره می‌شود که سیاست رمزنگاری (Password Replication Policy) اجازه دهد. این امر باعث می‌شود که حتی در صورت دسترسی غیرمجاز به RODC داده‌های حساس محافظت شوند.

2. Replication یک‌طرفه:

داده‌ها از Domain Controller اصلی (Writable DC) به RODC منتقل می‌شوند، اما این انتقال یک‌طرفه است و تغییرات ایجادشده در RODC به DC اصلی بازگشت داده نمی‌شوند. این ویژگی از انتقال تغییرات مخرب یا ناخواسته به سرورهای اصلی جلوگیری می‌کند و امنیت بیشتری را تضمین می‌کند.

3. احراز هویت کاربران و دستگاه‌ها:

RODC از طریق کش کردن انتخابی اعتبارنامه‌ها (Credentials) احراز هویت کاربران و دستگاه‌ها را در مکان‌های راه دور انجام می‌دهد. مدیران می‌توانند تعیین کنند که کدام کاربران یا دستگاه‌ها مجاز به کش شدن اطلاعات خود در RODC هستند. این امر باعث تسریع فرآیند احراز هویت در محیط‌های با پهنای باند محدود می‌شود.

4. جداسازی نقش‌های مدیریتی:

یکی از قابلیت‌های RODC جداسازی نقش‌های مدیریتی است. مدیران محلی می‌توانند وظایف مدیریتی مانند تعمیر و نگهداری سرور را انجام دهند، اما دسترسی به داده‌های حساس یا انجام تغییرات در دایرکتوری اصلی برای آن‌ها محدود شده است. این ویژگی مدیریت موثرتر و امنیت بیشتر را فراهم می‌کند.

5. ارائه خدمات DNS فقط خواندنی:

RODC می‌تواند به عنوان یک DNS سرور فقط خواندنی عمل کند. این سرویس به کاربران محلی امکان می‌دهد تا از امکانات DNS استفاده کنند، اما تغییرات DNS باید از طریق یک Writable DC انجام شوند. این امر عملکرد بهتر و امنیت بیشتری را در شبکه‌های محلی فراهم می‌کند.

چرا از RODC استفاده کنیم؟

1. پایگاه داده‌ای فقط خواندنی

RODC یک نسخه فقط خواندنی از پایگاه داده Active Directory را ذخیره می‌کند. این بدان معناست که هیچ تغییری در اشیاء Active Directory در RODC انجام نمی‌شود و تمام تغییرات باید در Domain Controller اصلی که قابلیت نوشتن دارد، اعمال شود. این ویژگی خطر تغییرات ناخواسته یا مخرب را به حداقل می‌رساند. 

2. Replication یک‌طرفه

در RODC داده‌ها تنها از Domain Controller اصلی به آن منتقل می‌شوند و برعکس این جریان امکان‌پذیر نیست. این ویژگی تضمین می‌کند که تغییرات غیرمجاز یا آسیب‌زننده به پایگاه داده اصلی منتقل نشوند و امنیت و یکپارچگی داده‌ها حفظ شود. 

3. کش کردن اعتبارات احراز هویت

RODC اعتبارات کاربران و کامپیوترها را تنها در صورت نیاز و بر اساس سیاست‌های تعریف‌شده (Password Replication Policy) کش می‌کند. این امر باعث می‌شود که در صورت قطع ارتباط با DC اصلی، کاربران بتوانند به صورت محلی احراز هویت شوند و در عین حال خطر سرقت اطلاعات کاهش یابد. 

4. جداسازی نقش‌های مدیریتی

در RODC امکان جداسازی وظایف مدیریتی وجود دارد. می‌توان به مدیران محلی اجازه داد تا وظایفی مانند تعمیر و نگهداری سرور را انجام دهند، بدون اینکه دسترسی به دامنه اصلی داشته باشند. این قابلیت مدیریت را تسهیل می‌کند و امنیت دامنه را حفظ می‌کند.

RODC در کجا کاربرد دارد؟

• دفاتر شعبه‌ای با امنیت فیزیکی پایین:

در مکان‌هایی که امکان دسترسی فیزیکی غیرمجاز به سرورها وجود دارد، RODC ریسک افشای اطلاعات حساس را با ذخیره فقط خواندنی داده‌ها کاهش می‌دهد و امنیت شبکه را تقویت می‌کند.

• مکان‌های با پهنای باند محدود:

در دفاتر یا شعبی که اتصال به Domain Controller اصلی کند یا غیرقابل اعتماد است، RODC امکان ارائه خدمات احراز هویت و سرویس‌های دایرکتوری را به صورت محلی فراهم می‌کند و وابستگی به پهنای باند را کاهش می‌دهد.

• محیط‌های DMZ (Demilitarized Zone):

در شبکه‌هایی که سرورها در معرض اینترنت قرار دارند، استفاده از RODC می‌تواند سطح حمله را کاهش دهد و امنیت بیشتری برای سیستم‌های موجود در DMZ فراهم کند.

• سازمان‌های بزرگ با دفاتر متعدد:

در سازمان‌هایی که دفاتر زیادی در نقاط مختلف جغرافیایی دارند، RODC با ساده‌سازی مدیریت و ارائه خدمات محلی، هزینه‌ها و پیچیدگی‌های مربوط به مدیریت شبکه را کاهش می‌دهد.

مزایا و معایب RODC