بخش بندی شبکه فرآیندی است که در آن یک شبکه به قسمت‌های کوچکتر و مجزا تقسیم می‌شود تا کارایی، امنیت و مدیریت آن بهبود یابد. این فرایند می‌تواند با استفاده از تکنیک‌ها و ابزارهای مختلف انجام شود و به سازمان‌ها کمک می‌کند تا به طور مؤثرتر منابع شبکه را مدیریت کرده و خطرات امنیتی را کاهش دهند. در این مقاله به بررسی مفهوم بخش بندی شبکه، دلایل اهمیت آن و روش‌های پیاده‌سازی آن خواهیم پرداخت.

بخش بندی شبکه چیست؟

بخش بندی شبکه (Network Segmentation) به فرآیند تقسیم یک شبکه بزرگ به چندین بخش کوچکتر و مجزا اطلاق می‌شود. این کار به منظور بهبود عملکرد شبکه، افزایش امنیت، و ساده‌تر شدن مدیریت شبکه انجام می‌شود. در واقع، بخش بندی شبکه باعث می‌شود که ترافیک داخلی بین بخش‌های مختلف شبکه به‌طور مجزا مدیریت شود و امکان محدود کردن دسترسی به منابع حساس و جلوگیری از گسترش تهدیدات امنیتی در صورت وقوع یک حمله، فراهم گردد.

یکی از مزایای اصلی بخش بندی شبکه این است که می‌تواند به‌طور مؤثری آسیب‌های ناشی از حملات سایبری را کاهش دهد. به‌عنوان مثال اگر یک بخش از شبکه مورد حمله قرار گیرد، بخش بندی شبکه از انتقال تهدید به سایر قسمت‌ها جلوگیری می‌کند و این به مدیران شبکه این امکان را می‌دهد که سریع‌تر واکنش نشان داده و آسیب‌های کمتری به‌وجود آورند.

انواع بخش بندی شبکه

• بخش بندی فیزیکی شبکه

بخش بندی فیزیکی شبکه به استفاده از سخت‌افزار اختصاصی برای ایجاد بخش‌های جداگانه در شبکه اشاره دارد. این نوع بخش بندی نیازمند تجهیزات فیزیکی مانند سوئیچ‌ها، روترها و فایروال‌ها است که هر بخش را از بخش‌های دیگر مجزا می‌کند. با وجود این که بخش بندی فیزیکی یکی از امن‌ترین روش‌ها برای ایجاد مرزهای شبکه‌ای است، مدیریت آن به دلیل نیاز به زیرساخت‌های فیزیکی پیچیده و هزینه‌بر، دشوارتر می‌باشد. اگر در این نوع بخش بندی فایروال‌ها یا تجهیزات فیزیکی آسیب‌پذیر شوند، حملات می‌توانند به راحتی به بخش‌های دیگر شبکه منتقل شوند.

روش‌های مختلفی برای بخش بندی فیزیکی شبکه وجود دارد، از جمله استفاده از روترهای جداگانه برای هر بخش، نصب سوئیچ‌ها برای تقسیم شبکه‌های مختلف و استفاده از فایروال‌های سخت‌افزاری برای جلوگیری از دسترسی غیرمجاز بین بخش‌ها. این روش‌ها می‌توانند شبکه را به چندین بخش مستقل تقسیم کرده و ترافیک بین آن‌ها را محدود کنند. با این حال، این نوع بخش بندی به دلیل نیاز به سخت‌افزار زیاد و هزینه‌بر بودن، ممکن است برای همه سازمان‌ها مناسب نباشد.

•  بخش بندی مجازی شبکه

بخش بندی مجازی شبکه با استفاده از فناوری‌های مجازی‌سازی، مانند VLAN‌ها، امکان تقسیم شبکه را فراهم می‌آورد بدون نیاز به تغییرات فیزیکی در زیرساخت‌ها. این نوع بخش بندی به دلیل انعطاف‌پذیری بالا و نیاز به سخت‌افزار کمتر، نسبت به بخش بندی فیزیکی محبوب‌تر است. بخش بندی مجازی به صورت نرم‌افزاری انجام می‌شود و می‌تواند به راحتی و با استفاده از سوئیچ‌ها و فایروال‌های مجازی، بخش‌های جداگانه‌ای از شبکه ایجاد کند که امنیت و عملکرد شبکه را بدون نیاز به تغییرات فیزیکی فراهم می‌آورد.

برای بخش بندی مجازی، معمولاً از VLAN‌ها (شبکه‌های محلی مجازی) و تکنیک‌های مشابه استفاده می‌شود که شبکه‌های فیزیکی را به شبکه‌های مجازی تقسیم می‌کنند. این روش‌ها می‌توانند به راحتی با استفاده از سوئیچ‌های لایه 2 و لایه 3 یا فایروال‌های نرم‌افزاری انجام شوند و نیاز به سخت‌افزار فیزیکی اضافی را کاهش دهند. بخش بندی مجازی همچنین امکان پیکربندی سیاست‌های امنیتی خاص برای هر بخش مجازی را فراهم می‌آورد و از نفوذ به شبکه‌های داخلی جلوگیری می‌کند.

VLAN چیست و چرا VLAN بندی می کنیم؟

دلایل انجام بخش بندی شبکه

• بهبود امنیت شبکه:

بخش بندی شبکه یکی از مهم‌ترین اقدامات امنیتی است که به کاهش سطح دسترسی به اطلاعات حساس کمک می‌کند. با تقسیم شبکه به بخش‌های جداگانه، امکان نفوذ به بخش‌های داخلی شبکه محدود می‌شود و حملات به راحتی نمی‌توانند از یک بخش به بخش دیگر منتقل شوند. این اقدام به مدیران شبکه اجازه می‌دهد تا سیاست‌های امنیتی دقیق‌تری را در هر بخش اعمال کنند.

• بهبود عملکرد و کاهش ترافیک:

با تقسیم شبکه به بخش‌های مجزا، ترافیک داده‌ها محدود به بخش‌های خاصی از شبکه می‌شود و این موضوع به کاهش ترافیک غیرضروری در شبکه کمک می‌کند. این امر باعث بهبود عملکرد کلی شبکه می‌شود و موجب می‌شود که پهنای باند بهینه‌تر استفاده شود. در نتیجه، عملکرد سیستم‌ها و برنامه‌ها بهتر و سریع‌تر خواهد بود.

• تسهیل در مدیریت و عیب‌یابی:

بخش بندی شبکه باعث می‌شود که مدیریت شبکه ساده‌تر شود و مشکلات در هر بخش از شبکه به سرعت شناسایی و حل شوند. وقتی شبکه به بخش‌های کوچکتر تقسیم شود، مدیران شبکه می‌توانند به راحتی مشکلات خاص هر بخش را شناسایی کرده و منابع را به صورت هدفمندتر تخصیص دهند. این موضوع به عیب‌یابی و کاهش زمان توقف سیستم‌ها کمک می‌کند.

• افزایش مقیاس‌پذیری و انعطاف‌پذیری:

بخش بندی شبکه به سازمان‌ها این امکان را می‌دهد که به راحتی شبکه خود را مقیاس‌پذیر کرده و آن را برای رشد آینده آماده کنند. این کار با فراهم کردن زیرساختی که قابلیت اضافه کردن بخش‌های جدید را دارد، به سازمان‌ها اجازه می‌دهد که به سرعت به نیازهای جدید پاسخ دهند.

مزایا و معایب بخش بندی شبکه