ارزیابی ریسک چیست ؟

ارزیابی ریسک عبارتی است که برای توصیف فرآیند یا روش کلی استفاده می شود که در آن:

• شما خطرات و عوامل ریسک که پتانسیل ایجاد آسیب را دارند را شناسایی می کنید (شناسایی خطر).
• ریسک مرتبط با آن خطر را تحلیل و ارزیابی می کنید (تحلیل ریسک و ارزیابی ریسک).
• روش های مناسب برای حذف خطر را تعیین می کنید، یا ریسک را کنترل می کنید وقتی نمی توان خطر را حذف کرد (کنترل ریسک).

ارزیابی ریسک نگاهی دقیق به محل کار شما است تا موقعیت ها، فرآیندها و غیره را شناسایی کند که ممکن است به افراد،  آسیب برساند. پس از شناسایی، شما چقدر ریسک احتمالی را تحلیل و ارزیابی می کنید. وقتی این تعیین انجام شد، شما می توانید بعداً تصمیم بگیرید که چه اقداماتی باید برای حذف یا کنترل کردن آسیب به طور موثر در جریان باشد.

استاندارد CSA Z1002 سلامت و ایمنی شغلی – شناسایی و حذف خطر و ارزیابی و کنترل خطر از اصطلاحات زیر استفاده می‌کند:

ارزیابی ریسک – فرآیند کلی شناسایی خطر، تجزیه و تحلیل ریسک، و ارزیابی ریسک.

شناسایی خطر – فرآیند یافتن، لیست کردن، و مشخص کردن خطرات.

تجزیه و تحلیل ریسک – فرآیند درک طبیعت خطرات و تعیین سطح ریسک.

توجه :

1. تجزیه و تحلیل ریسک پایه ای برای ارزیابی ریسک و تصمیم گیری در مورد کنترل ریسک فراهم می کند.
2. اطلاعات می تواند شامل داده های کنونی و تاریخی، تجزیه و تحلیل نظری، نظرات آگاه، و نگرانی های ذینفعان باشد.
3. تجزیه و تحلیل ریسک شامل برآورد ریسک است.

ارزیابی ریسک – فرآیند مقایسه یک ریسک برآورد شده با معیارهای ریسک داده شده برای تعیین اهمیت ریسک.

کنترل ریسک – اقدامات اجرایی ارزیابی تصمیمات ریسک.

توجه‌ : کنترل ریسک می تواند شامل نظارت، ارزیابی مجدد، و رعایت تصمیمات باشد.

چرا ارزیابی ریسک مهم است؟

ارزیابی‌های ریسک بسیار مهم هستند زیرا بخش جدانشدنی از یک برنامه مدیریت سلامت و ایمنی شغلی را تشکیل می‌دهند. آن‌ها کمک می‌کنند به:

• آگاهی از خطرات و ریسک ایجاد کنید.
• تعیین کنید که چه کسی ممکن است در معرض خطر باشد (به عنوان مثال، کارمندان، بازدید کنندگان، پیمانکاران، عموم مردم و غیره).
• تعیین کنید که آیا برای یک خطر خاص برنامه کنترل لازم است یا خیر.
• تعیین کنید که آیا اقدامات کنترل موجود کافی هستند یا باید بیشتر انجام شود.
• جلوگیری از آسیب‌ها یا بیماری‌ها، به خصوص وقتی که در مرحله طراحی یا برنامه‌ریزی انجام می‌شود.
• اولویت‌بندی خطرات و اقدامات کنترلی.
• رعایت الزامات قانونی در صورت لزوم.

هدف از ارزیابی ریسک چیست؟

هدف از فرآیند ارزیابی ریسک ارزیابی خطرات، سپس حذف آن خطر یا به حداقل رساندن سطح ریسک آن با افزودن اقدامات کنترلی در صورت لزوم است. با انجام این کار، محل کار ایمن تر و سالم تری ایجاد کرده اید.

هدف تلاش برای پاسخ به سوالات زیر است:

1. چه اتفاقی می تواند بیفتد و تحت چه شرایطی؟
2. عواقب احتمالی آن چیست؟
3. احتمال وقوع پیامدهای احتمالی چقدر است؟
4. آیا ریسک به طور موثر کنترل می شود یا اقدامات بیشتری لازم است؟

چه زمانی باید ارزیابی ریسک انجام شود؟

ممکن است دلایل زیادی برای ارزیابی ریسک مورد نیاز باشد، از جمله:

• قبل از اینکه فرآیندها یا فعالیت های جدید معرفی شوند.
• قبل از اینکه تغییرات در فرآیندها یا فعالیت های موجود، از جمله زمانی که محصولات، ماشین آلات، ابزارها، تجهیزات تغییر می کنند یا اطلاعات جدیدی در مورد آسیب در دسترس قرار می گیرد، معرفی شود.
• هنگامی که خطرات شناسایی می شوند.

چگونه برای ارزیابی ریسک برنامه ریزی می کنید؟

به طور کلی تعیین کنید:

• دامنه ارزیابی ریسک شما چه خواهد بود (به عنوان مثال، در مورد آنچه که ارزیابی می کنید مانند طول عمر محصول، منطقه فیزیکی که در آن فعالیت کاری انجام می شود، یا انواع خطرات).
• منابع مورد نیاز (به عنوان مثال، آموزش تیمی از افراد برای انجام ارزیابی، انواع منابع اطلاعاتی و غیره).
• چه نوع اقدامات تجزیه و تحلیل ریسک مورد استفاده قرار خواهد گرفت (به عنوان مثال، مقیاس یا پارامترها برای ارائه مناسب ترین ارزیابی باید چقدر دقیق باشد).
• ذینفعان درگیر چه کسانی هستند (مانند مدیر، سرپرستان، کارگران، نمایندگان کارگران، تامین کنندگان و غیره).
• چه قوانین، مقررات، کدها یا استانداردهای مربوطه ممکن است در حوزه قضایی شما اعمال شود، همچنین خط مشی ها و رویه های سازمانی.

ارزیابی ریسک چگونه انجام می شود؟

ارزیابی ها باید توسط فرد یا تیمی از افراد ذیصلاح انجام شود که دانش کاری خوبی از وضعیت مورد مطالعه دارند. در تیم یا به عنوان منابع اطلاعات، سرپرستان و کارگرانی را که با فرآیند مورد بررسی کار می کنند، در نظر بگیرید، زیرا این افراد بیشترین آشنایی را با این عملیات دارند.

به طور کلی، برای انجام یک ارزیابی، باید:

• خطرات را شناسایی کنید.
• احتمال آسیب، مانند آسیب یا بیماری، و شدت آن را تعیین کنید.
  • موقعیت های عملیاتی عادی و همچنین رویدادهای غیر استاندارد مانند تعمیر و نگهداری، خاموشی، قطع برق، شرایط اضطراری، آب و هوای شدید و غیره را در نظر بگیرید.
  • بررسی تمام اطلاعات بهداشتی و ایمنی موجود در مورد خطر مانند برگه داده های ایمنی (SDS)، ادبیات سازنده، اطلاعات سازمان های معتبر، نتایج آزمایش ها، گزارش های بازرسی محل کار، سوابق حوادث محل کار (حوادث)، از جمله اطلاعات در مورد نوع و دفعات وقوع، بیماری ها، جراحات، غیبت های نزدیک و غیره
  • حداقل الزامات قانونی برای حوزه قضایی خود را بدانید.
• اقدامات لازم برای حذف خطر، یا کنترل ریسک با استفاده از سلسله مراتب روش های کنترل ریسک را شناسایی کنید.
• ارزیابی کنید تأیید کنید که آیا خطر حذف شده است یا اینکه آیا خطر به طور مناسب کنترل شده است.
• نظارت کنید تا مطمئن شوید که کنترل همچنان موثر است.
• هر گونه اسناد یا سوابقی را که ممکن است لازم باشد نگه دارید. اسناد ممکن است شامل جزئیات فرآیند مورد استفاده برای ارزیابی ریسک، تشریح هر گونه ارزیابی، یا جزئیات نحوه نتیجه گیری باشد.

هنگام ارزیابی، موارد زیر را نیز در نظر بگیرید:

• روشها و روشهای مورد استفاده در فرآوری، استفاده، جابجایی یا نگهداری و غیره.
• قرار گرفتن در معرض واقعی و بالقوه کارگران (به عنوان مثال، چند کارگر ممکن است در معرض قرار بگیرند، این قرار گرفتن در معرض چه چیزی است، و هر چند وقت یکبار در معرض قرار خواهند گرفت).
• اقدامات و رویه‌های لازم برای کنترل چنین مواجهه‌ای با استفاده از کنترل‌های مهندسی، شیوه‌های کاری و اقدامات و امکانات بهداشتی.
• مدت و دفعات انجام کار (چقدر و چند وقت یک کار انجام می شود).
• مکانی که کار انجام می شود.
• ماشین آلات، ابزار، مواد و غیره که در عملیات مورد استفاده قرار می گیرند و نحوه استفاده از آنها (به عنوان مثال، وضعیت فیزیکی یک ماده شیمیایی، یا بلند کردن بارهای سنگین برای مسافت).
• هرگونه تعامل احتمالی با سایر فعالیت‌ها در منطقه و اگر این کار می‌تواند بر دیگران تأثیر بگذارد (به عنوان مثال،

نظافتچی ها، بازدیدکنندگان و غیره).

• چرخه عمر محصول، فرآیند یا خدمات (به عنوان مثال، طراحی، ساخت، استفاده، از کار انداختن).
• آموزش و تعلیماتی که کارگران دریافت کرده اند.
• چگونه یک فرد در یک موقعیت خاص واکنش نشان می دهد (به عنوان مثال، در صورت از کار افتادن یا خرابی دستگاه، رایج ترین واکنش یک فرد چه خواهد بود).

مهم است که به یاد داشته باشید که ارزیابی نه تنها باید وضعیت فعلی محل کار، بلکه هر موقعیت بالقوه را نیز در نظر بگیرد. با تعیین سطح خطر مرتبط با خطر، کارفرما، و کمیته بهداشت و ایمنی (در صورت لزوم)، می توانند تصمیم بگیرند که آیا برنامه کنترلی مورد نیاز است و تا چه سطحی.

خطرات چگونه شناسایی می شوند؟

به طور کلی، هدف یافتن و ثبت خطرات احتمالی است که ممکن است در محل کار شما وجود داشته باشد. ممکن است کار تیمی کمک کند و هم افراد آشنا با حوزه کار و هم افرادی که آشنا نیستند را شامل شود در هر صورت، فرد یا تیم باید صلاحیت انجام ارزیابی را داشته باشد و در مورد خطر مورد ارزیابی، هر موقعیتی که ممکن است رخ دهد و اقدامات حفاظتی مناسب با آن خطر ، دانش خوبی داشته باشد.

برای اطمینان از یافتن همه خطرات:

• به تمام جنبه های کار نگاه کنید.
• شامل فعالیت های غیر معمول مانند نگهداری، تعمیر یا تمیز کردن می شود.
• به سوابق حادثه / واقعه / رویدادهای نزدیک به سوانح نگاه کنید.
• افرادی را که خارج از محل کار می کنند یا در خانه، در سایر سایت های شغلی، رانندگان، دورکارها، با مشتریان و غیره کار می کنند را شامل شود.
• به نحوه سازماندهی یا انجام کار نگاه کنید (شامل تجربه افرادی که کار را انجام می دهند، سیستم های مورد استفاده و غیره).
• به شرایط غیرعادی قابل پیش‌بینی نگاه کنید (به عنوان مثال: تأثیر احتمالی روی روش‌های کنترل خطر که ممکن است در شرایط اضطراری در دسترس نباشد، قطع برق و غیره).
• تعیین کنید که آیا یک محصول، ماشین یا تجهیزات را می توان عمداً یا ناخواسته تغییر داد (به عنوان مثال، یک محافظ ایمنی که می تواند برداشته شود).
• تمام مراحل چرخه زندگی را مرور کنید.
• خطرات برای بازدیدکنندگان یا مردم را بررسی کنید.
• گروه‌هایی از افراد را در نظر بگیرید که ممکن است سطح خطر متفاوتی داشته باشند، مانند کارگران جوان یا بی‌تجربه، افراد دارای معلولیت، یا مادران جدید یا باردار.

ممکن است ایجاد نمودار یا جدولی مانند موارد زیر کمک کند:

چگونه می دانید که آیا خطر باعث آسیب می شود (خطر ایجاد می کند)؟

هر خطر باید برای تعیین سطح خطر آن مورد مطالعه قرار گیرد. برای تحقیق در مورد خطر، می توانید به موارد زیر نگاه کنید:

• اطلاعات محصول / مستندات سازنده.
• تجربه گذشته (دانش کارگران و غیره).
• الزامات قانونی و یا استانداردهای قابل اجرا.
• کدهای صنعت عمل بهترین شیوه ها.
• مواد بهداشتی و ایمنی در مورد خطر مانند برگه های داده ایمنی (SDS)، مطالعات تحقیقاتی، یا سایر اطلاعات سازنده.
• اطلاعات از سازمان های معتبر.
• نتایج آزمایش (نمونه برداری جوی یا هوای محل کار و غیره).
• تخصص یک متخصص ایمنی و بهداشت حرفه ای.
• اطلاعاتی در مورد جراحات قبلی، بیماری ها، موارد نزدیک، گزارش حوادث و غیره.
• مشاهده فرآیند یا وظیفه.

به یاد داشته باشید که عواملی را که در سطح خطر نقش دارند، در نظر بگیرید:

• محیط کار (چیدمان، شرایط و غیره).
• سیستم های کاری مورد استفاده
• محدوده شرایط قابل پیش بینی.
• راهی که منبع ممکن است باعث آسیب شود (به عنوان مثال، استنشاق، بلع، و غیره).
• هر چند وقت یکبار و چقدر یک فرد در معرض قرار می گیرد.
• تعامل، قابلیت، مهارت، تجربه کارگرانی که کار را انجام می دهند.

خطرات چگونه رتبه بندی یا اولویت بندی می شوند؟

رتبه‌بندی یا اولویت‌بندی خطرات یکی از راه‌های کمک به تعیین این است که کدام خطر جدی‌تر است و در نتیجه باید ابتدا کدام خطر را کنترل کرد. اولویت معمولاً با در نظر گرفتن در معرض کارکنان و احتمال وقوع حادثه، آسیب یا بیماری تعیین می شود. با اختصاص اولویت به ریسک ها، شما در حال ایجاد یک رتبه بندی یا یک لیست اقدام هستید.

هیچ راه ساده یا واحدی برای تعیین سطح ریسک وجود ندارد. همچنین یک تکنیک واحد در همه شرایط اعمال نخواهد شد. سازمان باید تعیین کند که کدام تکنیک برای هر موقعیتی بهتر عمل می کند. رتبه بندی خطرات مستلزم آگاهی از فعالیت های محل کار، فوریت موقعیت ها و مهمتر از همه قضاوت عینی است.

برای موقعیت‌های ساده یا کمتر پیچیده، ارزیابی می‌تواند به معنای واقعی کلمه یک بحث یا جلسه طوفان فکری مبتنی بر دانش و تجربه باشد. در برخی موارد، چک لیست ها یا یک ماتریس احتمال می تواند مفید باشد. برای موقعیت های پیچیده تر، معمولاً یک تیم از پرسنل آگاه که با کار آشنا هستند ضروری است.

به عنوان مثال، این ماتریس ریسک ساده را در نظر بگیرید. جدول 1 رابطه بین احتمال و شدت را نشان می دهد.

درجه بندی شدت در این مثال نشان دهنده:

• High: شکستگی عمده، مسمومیت، از دست دادن قابل توجه خون، آسیب جدی به سر، یا بیماری کشنده
• Medium: رگ به رگ شدن، فشار، سوختگی موضعی، درماتیت، آسم، جراحت نیازمند روزهای مرخصی از کار
• Low: آسیبی که فقط به کمک های اولیه نیاز دارد. درد کوتاه مدت، تحریک یا سرگیجه

رتبه بندی احتمال در این مثال نشان دهنده:

• High: احتمال دارد یک یا دو بار در سال توسط یک فرد تجربه شود
• Medium: ممکن است هر پنج سال یک بار توسط یک فرد تجربه شود
• Low: ممکن است یک بار در طول عمر کاری رخ دهد

سلول های جدول 1 مطابق با سطح خطر هستند، همانطور که در جدول 2 نشان داده شده است.

این رتبه‌بندی‌های ریسک با اقدامات توصیه‌شده مانند:

• Immediately dangerous: فرآیند را متوقف کنید و کنترل ها را اجرا کنید
• High risk: فرآیند را بررسی کنید و کنترل ها را بلافاصله اجرا کنید
• Medium risk: روند را ادامه دهید، با این حال، یک برنامه کنترل باید تدوین شود و باید در اسرع وقت اجرا شود
• Low risk: روند را ادامه دهید، اما به طور منظم نظارت کنید. یک طرح کنترل نیز باید بررسی شود
• Very low risk: به نظارت بر روند ادامه دهید

بیایید مثالی بزنیم: هنگام رنگ آمیزی اتاق باید از یک چهارپایه برای رسیدن به مناطق بالاتر استفاده کرد. فرد در هیچ زمانی بالاتر از 1 متر نخواهد ایستاد. تیم ارزیابی وضعیت را بررسی کرد و موافقت کرد که کار از روی چهارپایه در ارتفاع 1 متری به احتمال زیاد:

• در صورت زمین خوردن باعث آسیب کوتاه مدت مانند کشیدگی یا رگ به رگ شدن فرد شود. پیچ خوردگی شدید ممکن است به روزهای مرخصی از کار نیاز داشته باشد. این نتیجه مشابه درجه بندی با شدت متوسط ​​است.
• یک بار در طول عمر کاری اتفاق می افتد زیرا نقاشی یک فعالیت غیر معمول برای این سازمان است. این معیار شبیه به رتبه بندی کم احتمال است.

در مقایسه با نمودار ماتریس ریسک (جدول 1)، این مقادیر با ریسک پایین مطابقت دارند.

محل کار تصمیم می گیرد اقدامات کنترل خطر را اجرا کند، از جمله استفاده از چهارپایه با قسمت بالایی بزرگ که به فرد اجازه می دهد هنگام ایستادن روی چهارپایه ثبات خود را حفظ کند. آنها همچنین تصمیم گرفتند که در حالی که سطح زمین صاف است، آموزشی را برای فرد ارائه دادند در مورد اهمیت اطمینان از اینکه پایه‌های صندلی همیشه روی سطح صاف قرار می‌گیرد. این آموزش همچنین شامل مراحلی برای جلوگیری از رسیدن بیش از حد در هنگام نقاشی بود.

روش های کنترل خطر چیست؟

هنگامی که اولویت ها را تعیین کردید، سازمان می تواند در مورد راه های کنترل هر خطر خاص تصمیم بگیرد. روش های کنترل خطر اغلب به دسته های زیر دسته بندی می شوند:

• حذف (از جمله تعویض).
• کنترل های مهندسی.
• کنترل های اداری
• تجهیزات حفاظت فردی.

چرا بررسی و نظارت بر ارزیابی ها مهم است؟

مهم است که بدانید ارزیابی ریسک شما کامل و دقیق بوده است یا خیر. همچنین ضروری است که اطمینان حاصل شود که هرگونه تغییر در محل کار باعث ایجاد خطرات جدید یا تغییر مخاطراتی نشده است که زمانی به عنوان اولویت پایین تر به اولویت بالاتر رتبه بندی می شدند. این تمرین خوب است که ارزیابی خود را به طور منظم مرور کنید تا مطمئن شوید روش های کنترلی شما مؤثر هستند.

برای ارزیابی ریسک چه مستنداتی باید انجام شود؟

نگهداری سوابق ارزیابی خود و هرگونه اقدام کنترلی انجام شده بسیار مهم است. ممکن است از شما خواسته شود که ارزیابی ها را برای چند سال خاص ذخیره کنید. الزامات محلی در حوزه قضایی خود را بررسی کنید.

سطح اسناد و مدارک یا نگهداری سوابق به موارد زیر بستگی دارد:

• سطح ریسک درگیر
• الزامات قانونی.
• الزامات هر سیستم مدیریتی که ممکن است وجود داشته باشد.

سوابق شما باید نشان دهد که شما:

• یک بررسی خطر خوب انجام داده‌اید.
• خطرات این مخاطرات را تعیین کرده‌اید.
• اقدامات کنترلی مناسب برای ریسک اجرا کرده‌اید.
• همه مخاطرات در محیط کار را مورد بازبینی و نظارت قرار داده‌اید.