سازمان‌ها برای محافظت از اطلاعات حساس خود نیاز به راهکارهای پیشرفته کنترل دسترسی دارند. کنترل دسترسی مبتنی بر ویژگی (ABAC) یکی از انعطاف‌پذیرترین و قدرتمندترین مدل‌های امنیتی است که به جای تخصیص نقش‌های ثابت، بر اساس ویژگی‌های کاربر، منبع و شرایط محیطی، سطح دسترسی را تعیین می‌کند. این روش امکان مدیریت دقیق‌تر مجوزها را فراهم کرده و امنیت داده‌ها را در برابر تهدیدات داخلی و خارجی افزایش می‌دهد.

ABAC چیست؟

کنترل دسترسی مبتنی بر ویژگی (Attribute-Based Access Control) یک مدل پیشرفته امنیتی است که دسترسی کاربران را بر اساس مجموعه‌ای از ویژگی‌ها تعیین می‌کند. برخلاف روش‌های سنتی مانند کنترل دسترسی مبتنی بر نقش (RBAC) که مجوزها را بر اساس نقش‌های از پیش تعیین‌شده اختصاص می‌دهند، ABAC از ترکیبی از ویژگی‌های کاربر (مانند عنوان شغلی یا سطح مجوز)، ویژگی‌های منبع (مانند نوع فایل یا سطح حساسیت داده) و شرایط محیطی استفاده می‌کند. این رویکرد، انعطاف‌پذیری بیشتری برای کنترل دقیق‌تر و پویا بر منابع سازمانی فراهم می‌آورد.

با استفاده از ABAC سازمان‌ها می‌توانند قوانین پیچیده‌تری برای دسترسی ایجاد کنند، که منجر به افزایش امنیت و کاهش احتمال سوءاستفاده از مجوزهای غیرضروری می‌شود. برای مثال، یک کارمند می‌تواند تنها در ساعات کاری و از طریق دستگاه‌های تأییدشده به اطلاعات حساس دسترسی داشته باشد. این مدل به‌ویژه برای سازمان‌هایی که نیاز به مدیریت دسترسی‌های پویا و مبتنی بر سیاست‌های امنیتی دقیق دارند، بسیار مفید است.

اجزای اصلی ABAC

• ویژگی‌های کاربر (User Attributes):

ویژگی‌های کاربر شامل اطلاعاتی درباره شخص یا سیستمی است که درخواست دسترسی دارد. این ویژگی‌ها می‌توانند شامل نقش سازمانی، سطح مجوز، گروه کاری، موقعیت جغرافیایی و سایر مشخصات فردی باشند. این داده‌ها تعیین می‌کنند که چه کسی مجاز به دسترسی به یک منبع خاص است.

• ویژگی‌های منبع (Resource Attributes):

این ویژگی‌ها به داده‌ها، فایل‌ها، سرورها یا هر منبع دیگری که نیاز به کنترل دسترسی دارد، مربوط می‌شوند. اطلاعاتی مانند سطح حساسیت داده (محرمانه، عمومی، داخلی)، نوع فایل، مالکیت، یا تاریخ ایجاد می‌توانند در تعیین سیاست‌های دسترسی نقش داشته باشند.

• ویژگی‌های محیطی (Environmental Attributes):

ویژگی‌های محیطی شامل شرایط خارجی‌ای هستند که در تصمیم‌گیری برای کنترل دسترسی تأثیر دارند. این ویژگی‌ها می‌توانند شامل زمان درخواست، موقعیت جغرافیایی کاربر، نوع دستگاه مورد استفاده، یا وضعیت امنیتی شبکه باشند. به‌عنوان مثال، ممکن است یک کارمند فقط در ساعات اداری یا از یک شبکه امن اجازه دسترسی داشته باشد.

• سیاست‌های دسترسی (Access Policies):

سیاست‌های دسترسی مجموعه‌ای از قوانین و شرایط هستند که تعیین می‌کنند چگونه ویژگی‌های کاربر، منبع و محیط در تصمیم‌گیری‌های امنیتی اعمال شوند. این سیاست‌ها معمولاً بر اساس قوانین منطقی تعریف می‌شوند و می‌توانند بسیار دقیق و منعطف باشند، به طوری که کنترل دسترسی بر اساس سناریوهای خاص تنظیم شود.

تفاوت ABAC با RBAC

در مدل کنترل دسترسی مبتنی بر نقش (RBAC) مجوزهای دسترسی بر اساس نقش‌های از پیش تعریف‌شده مانند “مدیر”، “کاربر معمولی” یا “مهمان” تعیین می‌شوند. این سیستم ساده و کارآمد است، اما در محیط‌های پیچیده و پویا انعطاف‌پذیری لازم را ندارد. در مقابل کنترل دسترسی مبتنی بر ویژگی (ABAC) از مجموعه‌ای از ویژگی‌ها مانند نقش، مکان، زمان و نوع دستگاه استفاده می‌کند تا سطح دسترسی را به‌صورت پویا و دقیق تنظیم کند.

RBAC به دلیل ساختار ساده خود، به‌راحتی قابل مدیریت و پیاده‌سازی است، اما در سازمان‌های بزرگ که نیاز به سیاست‌های دسترسی پیچیده دارند، ممکن است نیاز به تعریف تعداد زیادی نقش داشته باشد که مدیریت آن دشوار می‌شود. ABAC انعطاف‌پذیری بیشتری ارائه می‌دهد و می‌تواند بر اساس شرایط مختلف، قوانین متنوعی را اعمال کند، اما پیاده‌سازی آن به دلیل پیچیدگی بیشتر، به تنظیمات دقیق‌تری نیاز دارد.