وایرشارک (Wireshark) یکی از قدرتمندترین و محبوب‌ترین ابزارهای تحلیل ترافیک شبکه است که به کاربران اجازه می‌دهد بسته‌های داده‌ را به‌صورت زنده بررسی و تحلیل کنند. این نرم‌افزار منبع‌باز، هم برای متخصصان شبکه و امنیت سایبری و هم برای دانشجویان و علاقه‌مندان به یادگیری مفاهیم شبکه، ابزاری کاربردی و ضروری به‌شمار می‌رود.

Wireshark چیست؟

وایرشارک (Wireshark) یک نرم‌افزار تحلیلگر پروتکل شبکه (Network Protocol Analyzer) است که برای ضبط و بررسی دقیق ترافیک عبوری از شبکه استفاده می‌شود. این ابزار قدرتمند به کاربران اجازه می‌دهد بسته‌های داده را به‌صورت زنده (Real-time) مشاهده کرده و آن‌ها را بر اساس فیلترهای مختلف بررسی کنند. Wireshark در ابتدا با نام Ethereal شناخته می‌شد و در حال حاضر یکی از پرکاربردترین ابزارهای رایگان و متن‌باز در حوزه تحلیل شبکه به‌شمار می‌رود. این برنامه از انواع پروتکل‌های شبکه مانند TCP، UDP، HTTP، DNS، FTP و بسیاری دیگر پشتیبانی می‌کند و به همین دلیل در میان مهندسان شبکه، کارشناسان امنیت و حتی محققان بسیار محبوب است.

نکته جالب در مورد وایرشارک این است که با وجود قدرت بالای آن، رابط کاربری ساده و قابل فهمی دارد که حتی کاربران مبتدی نیز می‌توانند با کمی آموزش از آن استفاده کنند. این نرم‌افزار برای سیستم‌عامل‌های مختلف مانند ویندوز، لینوکس و مک قابل دسترسی است و امکان ذخیره‌سازی و تحلیل آفلاین داده‌ها را نیز فراهم می‌کند. به کمک Wireshark می‌توان مشکلات شبکه را شناسایی کرد، حملات احتمالی را تشخیص داد و عملکرد پروتکل‌ها را به‌دقت بررسی نمود.

وایرشارک چه کاربردهایی دارد؟

• تحلیل ترافیک شبکه به‌صورت زنده
• عیب‌یابی و رفع مشکلات شبکه
• بررسی عملکرد پروتکل‌های شبکه
• شناسایی و بررسی حملات سایبری
• آموزش مفاهیم شبکه در دوره‌های آکادمیک
• بررسی تأخیر و از‌دست‌رفتن بسته‌ها (Packet Loss)
• تحلیل رفتار اپلیکیشن‌ها در شبکه
• بررسی ارتباطات رمزنگاری‌شده و غیررمزنگاری‌شده
• مانیتورینگ پهنای باند و مصرف داده
• بررسی تنظیمات نادرست در تجهیزات شبکه
• ذخیره‌سازی داده‌های شبکه برای تحلیل‌های بعدی

وایرشارک و امنیت شبکه

ARP Spoofing

در این نوع حمله هکر با ارسال پاسخ‌های جعلی ARP خود را به‌جای یکی از دستگاه‌های شبکه جا می‌زند تا ترافیک بین دو دستگاه را شنود کند (Man-in-the-Middle). با استفاده از وایرشارک می‌توان بسته‌های ARP غیرعادی را شناسایی کرد؛ مانند زمانی که یک آدرس MAC با چندین آدرس IP متفاوت مرتبط می‌شود. این یکی از نشانه‌های واضح حملات ARP Spoofing است که وایرشارک آن را به‌خوبی نمایان می‌سازد.

حمله ARP Poisoning چیست و چگونه از آن جلوگیری کنیم؟

DNS Spoofing

در این حمله هکر پاسخ‌های جعلی DNS را به کاربر ارسال می‌کند تا او را به یک سایت تقلبی هدایت کند. وایرشارک می‌تواند بسته‌های DNS را تجزیه و تحلیل کرده و پاسخ‌هایی را که از سرورهای غیرمجاز یا مشکوک ارسال می‌شوند، شناسایی نماید. همچنین، اگر یک دامنه به‌طور ناگهانی به IP متفاوتی هدایت شود، این موضوع قابل بررسی در وایرشارک خواهد بود.

حمله DNS Spoofing چیست؟ آشنایی با حملات DNS Spoofing و روش‌های جلوگیری از آن

TCP SYN Flood

یکی از رایج‌ترین انواع حملات DoS که در آن مهاجم تعداد زیادی بسته SYN به سرور ارسال می‌کند تا منابع آن را مصرف کرده و دسترسی به آن را قطع کند. با مشاهده ترافیک TCP در وایرشارک، می‌توان تعداد زیاد بسته‌های SYN بدون پاسخ ACK را مشاهده کرد که نشانه‌ای از این نوع حمله است.

آشنایی با حمله SYN Flood و روش‌های مقابله با آن

Brute Force Attack

در حملات Brute Force مهاجم تلاش می‌کند با آزمون و خطا وارد یک سیستم شود. وایرشارک می‌تواند تلاش‌های متعدد برای ورود به سرویس‌هایی مانند FTP، SSH یا Telnet را ضبط کند. مشاهده تعداد زیاد تلاش‌های ناموفق برای ورود، می‌تواند هشداری برای وجود چنین حمله‌ای باشد.

حمله Brute Force چیست و چه خطری دارد؟

Data Leakage

ممکن است اطلاعات حساس مانند نام‌های کاربری، رمزهای عبور یا داده‌های شخصی بدون رمزنگاری از طریق شبکه ارسال شوند. با استفاده از Wireshark می‌توان چنین داده‌هایی را از بسته‌های ارسالی استخراج و بررسی کرد. اگر این داده‌ها به‌صورت متن ساده (Plain Text) ارسال شوند، به‌راحتی قابل شناسایی خواهند بود.

Port Scanning

هکرها معمولاً قبل از حمله با ابزارهایی مانند Nmap پورت‌های باز یک سیستم را بررسی می‌کنند. وایرشارک می‌تواند الگوهای غیرعادی در ترافیک مربوط به پورت‌های مختلف را شناسایی کند؛ مثلاً تعداد زیادی درخواست به پورت‌های مختلف در بازه زمانی کوتاه، که نشانه‌ای از اسکن پورت است.

پورت اسکن (Port Scanning) چیست و با چه روش هایی انجام می شود؟

تفاوت Wireshark با ابزارهای مانیتورینگ شبکه

وایرشارک (Wireshark) یک تحلیلگر بسته‌های شبکه (Packet Analyzer) است در حالی که ابزارهای مانیتورینگ شبکه مانند Nagios، Zabbix، PRTG یا SolarWinds بیشتر تمرکز خود را بر نظارت کلی بر سلامت و عملکرد شبکه دارند. وایرشارک به کاربر اجازه می‌دهد داده‌های عبوری از یک رابط شبکه را به‌صورت دقیق و بسته‌به‌بسته بررسی کند. این سطح از جزئیات برای تحلیل‌های عمیق، بررسی مشکلات پیچیده و کشف تهدیدات امنیتی بسیار مفید است اما برای نظارت لحظه‌ای و کلی بر وضعیت شبکه کفایت نمی‌کند.

در مقابل ابزارهای مانیتورینگ شبکه معمولاً قابلیت‌هایی مانند بررسی پهنای باند، وضعیت سرورها، هشدار‌های لحظه‌ای، ثبت زمان قطعی یا کندی شبکه و نمودارهای آماری را ارائه می‌دهند. این ابزارها برای تیم‌های IT گزینه‌ای عالی برای حفظ پایداری شبکه هستند، اما در صورت بروز مشکلات خاص یا حملات سایبری، برای تحلیل دقیق‌تر به ابزاری مانند وایرشارک نیاز خواهند داشت. به‌عبارت دیگر Wireshark و ابزارهای مانیتورینگ مکمل یکدیگر هستند نه جایگزین هم.