در دنیای مدرن امروز که مدل‌های کاری به سمت محیط‌های ابری، ریموت و هیبریدی حرکت کرده‌اند، روش‌های سنتی دسترسی به شبکه، دیگر کارایی لازم را ندارند. از جمله این روش‌ها می‌توان به VPN سنتی اشاره کرد که علی‌رغم استفاده گسترده، دچار ضعف‌های امنیتی جدی شده است.

در مقابل، ZTNA (Zero Trust Network Access) یا «دسترسی با اعتماد صفر»، رویکردی مدرن، منعطف و بسیار امن برای کنترل دسترسی به منابع سازمانی محسوب می‌شود. این مدل، مبتنی بر اصل «هیچ‌کس را به‌صورت پیش‌فرض قابل اعتماد ندان» بنا شده است.

ZTNA چیست؟

ZTNA مدلی نوین برای کنترل دسترسی است که بر پایه‌ی احراز هویت دقیق، ارزیابی سلامت دستگاه، اعمال دسترسی حداقلی و نظارت پیوسته بر رفتار کاربران کار می‌کند. در این مدل، کاربران صرف‌نظر از موقعیت جغرافیایی یا دستگاه مورداستفاده، تنها در صورتی به منابع خاص دسترسی پیدا می‌کنند که احراز هویت و شرایط امنیتی آنها تأیید شود.

فرآیند ZTNA (Zero Trust Network Access)

• احراز هویت چندعاملی (MFA)

برای ورود به شبکه، کاربران باید چند مرحله احراز هویت را طی کنند (مثلاً رمز عبور + تایید موبایل یا بیومتریک). این روش، ریسک نفوذ با استفاده از رمزهای فاش‌شده را کاهش می‌دهد.

• ارزیابی سلامت دستگاه (Device Posture Check)

سیستم بررسی می‌کند که آیا دستگاه از آخرین آپدیت‌های امنیتی برخوردار است، نرم‌افزارهای امنیتی فعال هستند و سیاست‌های امنیتی رعایت شده یا نه.

• اعمال سیاست بر اساس حداقل مجوز (Least Privilege)

کاربران فقط به منابع خاص و در حد نیاز دسترسی دارند. نه بیشتر، نه کمتر. این رویکرد احتمال حرکت جانبی تهدیدات (lateral movement) را محدود می‌کند.

• نظارت پیوسته بر رفتار کاربر (Continuous Monitoring)

حتی پس از ورود، رفتار کاربر در محیط شبکه بررسی می‌شود تا هرگونه رفتار غیرعادی یا نشانه‌ای از نفوذ تشخیص داده شود.

فناوری‌های کلیدی در ZTNA

• Software Defined Perimeter (SDP)

منابع شبکه در حالت عادی نامرئی هستند. تنها کاربران احراز هویت‌شده می‌توانند منابع مربوط به خود را ببینند و به آنها دسترسی داشته باشند.

• Identity-Aware Proxy

این پروکسی با بررسی هویت کاربر، موقعیت جغرافیایی، دستگاه مورداستفاده و سایر شرایط، تصمیم می‌گیرد که آیا درخواست دسترسی مجاز است یا نه.

• Microsegmentation

شبکه به قسمت‌های کوچک (Micro) تقسیم می‌شود. کاربران فقط به بخش مشخص خود دسترسی دارند؛ این تفکیک باعث کاهش شدید نفوذ و انتشار بدافزار در شبکه می‌شود.

VPN سنتی چیست؟

VPN سنتی راهکاری برای ایجاد یک تونل رمزنگاری‌شده میان دستگاه کاربر و شبکه سازمان است. در این مدل، پس از احراز هویت اولیه، کاربر معمولاً به کل شبکه دسترسی پیدا می‌کند، که همین موضوع امنیت را به خطر می‌اندازد.

مقایسه ZTNA با VPN سنتی