سوئیچ‌ها و روترها به‌عنوان اجزای اصلی زیرساخت شبکه‌های سازمانی نقش بسیار حیاتی در انتقال داده‌ها و تضمین ارتباطات پایدار دارند. امنیت این دستگاه‌ها به‌طور مستقیم بر کل شبکه تأثیر می‌گذارد زیرا هرگونه آسیب‌پذیری یا نفوذ در آن‌ها می‌تواند به سرقت داده‌ها، دسترسی غیرمجاز و حتی اختلال در خدمات شبکه منجر شود. از آنجایی که سوئیچ‌ها و روترها به عنوان نقاط دسترسی اولیه به شبکه عمل می‌کنند، محافظت از آن‌ها با استفاده از اصول امنیتی مناسب، یکی از مهم‌ترین وظایف مهندسان شبکه است.

حمله‌های مختلفی مانند شنود داده‌ها، حملات DDoS و نفوذ به ترافیک شبکه می‌توانند با هدف قرار دادن روترها و سوئیچ‌ها اجرا شوند. علاوه بر این، پیکربندی نادرست یا به‌روزرسانی نشدن میان‌افزار این دستگاه‌ها، ممکن است منجر به بروز آسیب‌پذیری‌های جدی شود. با توجه به گسترش روزافزون حملات سایبری، ایجاد یک رویکرد امنیتی منسجم و استفاده از چک‌لیست‌های امنیتی برای سوئیچ‌ها و روترها، گامی مؤثر برای محافظت از زیرساخت‌های شبکه و اطلاعات حساس سازمانی است.

این مقاله به بررسی گام‌های کلیدی امنیتی می‌پردازد که مهندسان شبکه باید برای سوئیچ‌ها و روترهای خود پیاده‌سازی کنند تا از هرگونه تهدیدات جلوگیری کنند.

1. به‌روزرسانی و مدیریت میان‌افزار (Firmware)

به‌روزرسانی و مدیریت میان‌افزار یکی از اساسی‌ترین اقدامات برای تضمین امنیت سوئیچ‌ها و روترها است. میان‌افزار به‌عنوان نرم‌افزار داخلی این دستگاه‌ها، تمامی عملکردهای پایه‌ای آن‌ها را کنترل می‌کند و در صورت بروز هرگونه آسیب‌پذیری یا حفره امنیتی در نسخه‌های قدیمی، به‌روزرسانی فوری ضروری است.

اهمیت به‌روزرسانی منظم

میان‌افزارها به‌طور مداوم توسط سازندگان به‌روزرسانی می‌شوند تا مشکلات امنیتی و عملکردی برطرف شده و بهبودهای جدیدی اضافه شود. عدم به‌روزرسانی به موقع می‌تواند سوئیچ‌ها و روترها را در معرض حملات سایبری قرار دهد. هکرها می‌توانند از این حفره‌ها سوءاستفاده کرده و به شبکه دسترسی پیدا کنند.

مکانیزم‌های خودکار به‌روزرسانی

در بسیاری از روترها و سوئیچ‌های مدرن، امکان فعال‌سازی به‌روزرسانی خودکار میان‌افزار وجود دارد. این گزینه به مدیران شبکه کمک می‌کند تا به‌طور منظم از آخرین نسخه‌های امنیتی بهره‌مند شوند. البته بهتر است قبل از به‌روزرسانی، در محیط آزمایشی نسخه جدید را امتحان کنید تا از مشکلات احتمالی در محیط تولید جلوگیری شود.

ذخیره نسخه‌های قبلی میان‌افزار

همیشه قبل از به‌روزرسانی، نسخه فعلی میان‌افزار را ذخیره کنید. در صورتی که پس از به‌روزرسانی مشکلاتی رخ دهد، این امکان فراهم می‌شود که به نسخه پایدار قبلی بازگردید.

پایش و اطلاع از به‌روزرسانی‌ها

مهندسان شبکه باید به‌طور مستمر از به‌روزرسانی‌های جدید منتشر شده توسط سازنده آگاه باشند. اشتراک در خبرنامه‌های سازندگان تجهیزات و یا استفاده از پلتفرم‌های مدیریت مرکزی می‌تواند برای این منظور مفید باشد.

ارزیابی امنیتی پس از به‌روزرسانی

پس از هر به‌روزرسانی اجرای آزمایش‌های امنیتی و پویش‌های آسیب‌پذیری بسیار مهم است تا اطمینان حاصل شود که تمامی تنظیمات امنیتی همچنان به‌درستی پیکربندی شده و دستگاه در برابر تهدیدات مقاوم است.

با رعایت این نکات و داشتن برنامه منظم برای مدیریت و به‌روزرسانی میان‌افزار، می‌توان از وقوع بسیاری از تهدیدات امنیتی جلوگیری کرده و شبکه را به‌صورت ایمن نگه داشت.

2. پیکربندی امن رمزهای عبور

یکی از مهم‌ترین اصول امنیتی در سوئیچ‌ها و روترها استفاده از رمزهای عبور قوی و مدیریت صحیح آن‌ها است. ضعف در پیکربندی رمزهای عبور می‌تواند یک نقطه ورود ساده برای مهاجمان ایجاد کند و امنیت کل شبکه را به خطر بیندازد. برای جلوگیری از چنین مشکلاتی، رعایت موارد زیر در پیکربندی رمزهای عبور توصیه می‌شود:

استفاده از رمزهای عبور پیچیده

همه میدانند که رمزهای عبور باید شامل ترکیبی از حروف بزرگ و کوچک، اعداد و نمادها باشد. استفاده از رمزهای ساده یا پیش‌فرض که به‌راحتی حدس زده شوند، یک ریسک بزرگ است. رمزهای عبور پیچیده با طول حداقل 12 کاراکتر می‌تواند امنیت بیشتری فراهم کند زیرا که حدس زدن آن تا 2 روز توسط ربات‌ها طول می‌کشد!

تغییر دوره‌ای رمزهای عبور

به‌طور منظم باید رمزهای عبور تغییر کنند. این تغییر دوره‌ای باعث می‌شود حتی اگر مهاجم به رمز عبور دسترسی پیدا کند، نتواند برای مدت طولانی از آن استفاده کند. زمان‌بندی‌هایی مثل هر 90 روز می‌تواند برای این منظور مفید باشد.

عدم استفاده از رمزهای پیش‌فرض

یکی از اشتباهات کمی رایج، استفاده از رمزهای عبور پیش‌فرض ارائه شده توسط سازنده است. این رمزها در دسترس عموم قرار دارند و به‌راحتی توسط هکرها شناسایی می‌شوند. در اولین فرصت پس از نصب سوئیچ یا روتر، رمز پیش‌فرض باید تغییر کند.

استفاده از احراز هویت چندعاملی (MFA)

پیاده‌سازی MFA برای دسترسی به تنظیمات سوئیچ و روتر می‌تواند لایه اضافی امنیتی فراهم کند. این روش تضمین می‌کند که حتی در صورت افشای رمز عبور، دسترسی غیرمجاز به‌راحتی امکان‌پذیر نباشد.

محدود کردن تعداد تلاش‌های ناموفق

برای جلوگیری از حملات جستجوی فراگیر (brute force) باید تعداد تلاش‌های ناموفق ورود به سیستم محدود شود. پس از چندین تلاش ناموفق، دسترسی به حساب کاربری باید موقتاً قفل شود.

3. غیرفعال‌سازی سرویس‌ها و پورت‌های غیرضروری

یکی از مهم‌ترین مراحل در افزایش امنیت سوئیچ‌ها و روترها غیرفعال کردن سرویس‌ها و پورت‌های غیرضروری است. بسیاری از دستگاه‌های شبکه به‌صورت پیش‌فرض سرویس‌های مختلفی را فعال دارند که ممکن است به‌طور مستقیم در فعالیت‌های روزمره مورد استفاده قرار نگیرند اما همچنان می‌توانند یک نقطه ورود برای مهاجمان ایجاد کنند. با غیرفعال کردن این سرویس‌ها و پورت‌های اضافی، سطح حملات کاهش می‌یابد و دسترسی‌های غیرمجاز محدود می‌شود.

شناسایی سرویس‌های غیرضروری

ابتدا باید سرویس‌ها و پورت‌های فعال بر روی سوئیچ‌ها و روترها شناسایی شوند. سرویس‌هایی مانند Telnet، HTTP و SNMP در بسیاری از موارد بدون نیاز فعال هستند و می‌توانند نقاط ضعفی ایجاد کنند. سرویس‌هایی که به‌طور خاص مورد نیاز نیستند، باید شناسایی و غیرفعال شوند.

بستن پورت‌های غیرضروری

بسیاری از دستگاه‌های شبکه دارای پورت‌های باز پیش‌فرض هستند که به‌طور فعال به سرویس‌های مختلف اختصاص داده شده‌اند. با بررسی و بستن پورت‌های غیرضروری، سطح حملات به‌طور قابل توجهی کاهش پیدا می‌کند. به‌عنوان مثال، اگر سرویسی مانند FTP یا TFTP مورد استفاده قرار نمی‌گیرد، بهتر است پورت‌های مرتبط با آن‌ها بسته شوند.

غیر‌فعال‌سازی مدیریت از راه دور

در صورتی که نیازی به مدیریت از راه دور برای روتر یا سوئیچ نباشد، این قابلیت باید غیرفعال شود تا مهاجمان نتوانند از طریق اینترنت به دستگاه‌ها دسترسی پیدا کنند. در صورتی که استفاده از این قابلیت ضروری است، حتماً باید از رمزگذاری و روش‌های احراز هویت قوی استفاده شود.

بررسی منظم و غیرفعال‌سازی سرویس‌های فعال جدید

مدیریت مداوم و بررسی دوره‌ای پیکربندی سرویس‌ها و پورت‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است. ممکن است در طول زمان سرویس‌های جدیدی فعال شده و یا پورت‌هایی باز شوند که دیگر نیازی به آن‌ها نیست. بنابراین مرور و به‌روزرسانی دوره‌ای پیکربندی شبکه به بهبود امنیت کمک می‌کند.

4. پیکربندی و مدیریت SSH و HTTPS به‌جای Telnet و HTTP

یکی از اصول اساسی در امنیت شبکه، استفاده از پروتکل‌های رمزگذاری‌شده برای مدیریت سوئیچ‌ها و روترها است. در بسیاری از دستگاه‌های شبکه، پروتکل‌های قدیمی مانند Telnet و HTTP به‌صورت پیش‌فرض برای مدیریت دستگاه فعال هستند. این پروتکل‌ها امنیت کافی ندارند زیرا اطلاعات را به‌صورت متنی و بدون رمزگذاری منتقل می‌کنند. به همین دلیل جایگزینی این پروتکل‌ها با SSH و HTTPS به‌عنوان یک رویکرد استاندارد امنیتی توصیه می‌شود.

مشکلات استفاده از Telnet و HTTP

Telnet و HTTP اطلاعات مدیریت دستگاه مانند رمزهای عبور، دستورات مدیریتی، و داده‌های حساس دیگر را به‌صورت متن باز ارسال می‌کنند. این بدین معناست که اگر مهاجمی به شبکه دسترسی پیدا کند، به‌راحتی می‌تواند این اطلاعات را رهگیری کرده و از آن‌ها سوءاستفاده کند.

• Telnet: پروتکل Telnet به‌طور مستقیم با دستگاه شبکه ارتباط برقرار می‌کند و فرمان‌های مدیریتی را ارسال می‌کند. با این حال، از هیچ‌گونه رمزگذاری استفاده نمی‌کند و به همین دلیل به‌راحتی مورد رهگیری قرار می‌گیرد.

• HTTP: در HTTP نیز ترافیک وب به‌صورت متنی و بدون رمزگذاری ارسال می‌شود، که می‌تواند به حملات شنود و مرد میانی (MITM) منجر شود.

استفاده از SSH به‌جای Telnet

SSH یک پروتکل رمزگذاری‌شده است که برای مدیریت امن دستگاه‌های شبکه استفاده می‌شود. بر خلاف Telnet پروتکل SSH تمام ترافیک ارتباطی را رمزگذاری می‌کند، بنابراین مهاجمان نمی‌توانند به اطلاعات مدیریتی دسترسی پیدا کنند.

برای استفاده از SSH در سوئیچ‌ها و روترها باید Telnet غیرفعال شده و سرویس SSH فعال شود. همچنین توصیه می‌شود که پورت پیش‌فرض SSH (پورت 22) تغییر داده شود تا احتمال شناسایی و حملات کاهش یابد.

استفاده از HTTPS به‌جای HTTP

HTTPS نسخه امن پروتکل HTTP است که از SSL/TLS برای رمزگذاری ترافیک استفاده می‌کند. در زمان مدیریت سوئیچ‌ها و روترها از طریق رابط وب، استفاده از HTTPS اطمینان می‌دهد که تمام داده‌های ارسالی و دریافتی بین مرورگر و دستگاه رمزگذاری شده‌اند.

برای فعال‌سازی HTTPS باید اطمینان حاصل کنید که گواهینامه‌های SSL معتبر بر روی روتر یا سوئیچ نصب شده‌اند و پروتکل HTTP غیرفعال شده است. همچنین توصیه می‌شود که فقط از گواهینامه‌های معتبر صادر شده توسط یک مرجع صدور گواهی استفاده شود تا اطمینان از صحت ارتباط حاصل گردد.

5. پیکربندی دسترسی کنترل‌شده (Access Control Lists – ACLs)

یکی از ابزارهای مؤثر در افزایش امنیت سوئیچ‌ها و روترها پیکربندی لیست‌های کنترل دسترسی (ACLs) است. ACLها ابزاری هستند که به مدیران شبکه اجازه می‌دهند تا دسترسی به شبکه را براساس آدرس‌های IP، پروتکل‌ها و پورت‌های خاص محدود کرده و از دسترسی‌های غیرمجاز به منابع شبکه جلوگیری کنند. استفاده از ACLها نقش حیاتی در تقویت امنیت شبکه، کاهش سطح حملات و جلوگیری از نفوذ هکرها ایفا می‌کند.

مفهوم ACLها

ACL یک فهرست از قوانین است که تعیین می‌کند چه ترافیکی مجاز است به شبکه وارد یا از آن خارج شود. این لیست‌ها در سوئیچ‌ها و روترها تعریف می‌شوند تا دسترسی به منابع مختلف شبکه را مدیریت کنند. در واقع، ACLها به‌عنوان یک فیلتر عمل می‌کنند که براساس معیارهای تعریف‌شده مانند آدرس IP، نوع پروتکل، یا شماره پورت، تصمیم می‌گیرند چه ترافیکی اجازه عبور دارد و چه ترافیکی مسدود می‌شود.

نحوه پیاده‌سازی ACLها

برای پیاده‌سازی یک ACL مؤثر، ابتدا باید نیازهای امنیتی شبکه را شناسایی کنید. به‌عنوان مثال، ممکن است بخواهید دسترسی به شبکه داخلی از آدرس‌های IP خاص یا از طریق پورت‌های غیرضروری را محدود کنید. مراحل کلی پیاده‌سازی ACL شامل موارد زیر است:

• تعیین سیاست‌های دسترسی: شناسایی دقیق آدرس‌های IP، پروتکل‌ها و پورت‌هایی که باید مجاز یا مسدود شوند.
• تعریف ACLها: با استفاده از دستورات CLI (Command Line Interface) در روتر یا سوئیچ ACLها را پیکربندی کنید. می‌توانید برای ترافیک ورودی و خروجی قوانین جداگانه تعریف کنید.
• اعمال ACLها: پس از تعریف ACL، باید آن‌ها را به اینترفیس‌های مناسب اعمال کنید. به‌طور مثال، می‌توانید یک ACL ورودی (Inbound) را بر روی یک اینترفیس اعمال کنید تا ترافیک قبل از ورود به روتر یا سوئیچ فیلتر شود.
• آزمایش و نظارت: پس از اعمال ACL باید ترافیک شبکه را مانیتور کنید تا اطمینان حاصل شود که ACLها به‌درستی عمل می‌کنند و ترافیک مجاز بدون مشکل عبور می‌کند.

6. پیکربندی فایروال‌های داخلی سوئیچ‌ها و روترها

پیکربندی فایروال‌های داخلی در سوئیچ‌ها و روترها یکی از مهم‌ترین مراحل در افزایش امنیت شبکه است. فایروال‌ها وظیفه کنترل و فیلتر ترافیک ورودی و خروجی را بر عهده دارند و به عنوان یکی از اولین خطوط دفاعی در برابر حملات سایبری عمل می‌کنند. در این بخش، به اصول پیکربندی فایروال‌های داخلی برای سوئیچ‌ها و روترها پرداخته می‌شود.

اهمیت فایروال‌های داخلی

فایروال‌ها با تجزیه و تحلیل ترافیک، تصمیم می‌گیرند که کدام بسته‌ها اجازه ورود یا خروج به شبکه را داشته باشند. پیکربندی صحیح فایروال در سوئیچ‌ها و روترها می‌تواند از حملات مختلف مانند نفوذگران خارجی و ویروس‌ها جلوگیری کرده و همچنین مانع از دسترسی غیرمجاز به بخش‌های حساس شبکه شود.

اصول پیکربندی فایروال

پیکربندی فایروال باید براساس نیازهای امنیتی شبکه تنظیم شود. نکات کلیدی که باید در نظر گرفته شوند عبارتند از:

• تعریف قوانین ورودی و خروجی:

باید قوانینی تعریف شود که کدام ترافیک اجازه ورود به شبکه را داشته و کدام ترافیک مسدود شود. این قوانین باید بر اساس نیازهای سازمان تنظیم شوند. به عنوان مثال، ممکن است تنها دسترسی به پورت‌های خاص (مانند پورت‌های مورد نیاز برای پروتکل‌های امن) مجاز باشد.

• استفاده از سیاست‌های پیش‌فرض:

معمولاً سیاست‌های پیش‌فرض فایروال‌ها به‌گونه‌ای است که همه ترافیک‌ها مسدود می‌شوند، مگر آنکه صریحاً مجاز شناخته شوند. این سیاست می‌تواند امنیت شبکه را افزایش دهد و خطر حملات احتمالی را به حداقل برساند.

توصیه‌ها برای پیکربندی بهینه فایروال‌ها

• محدود کردن دسترسی به پورت‌های غیرضروری:

تنها پورت‌هایی که نیاز به ارتباط دارند باید باز باشند. بستن پورت‌های غیرضروری می‌تواند مانع از حملات مختلف شود.

• استفاده از تکنیک‌های فیلترینگ پیشرفته:

استفاده از تکنیک‌هایی مانند فیلترینگ بسته‌هایIP و محدود کردن دسترسی به آدرس‌های IP مشخص می‌تواند امنیت را افزایش دهد.

• نظارت مداوم بر لاگ‌ها:

لاگ‌های فایروال باید به‌طور مداوم بررسی شوند تا هرگونه فعالیت مشکوک شناسایی و به سرعت رسیدگی شود.

7. پیکربندی VLAN و تفکیک ترافیک شبکه

پیکربندی VLAN (Virtual Local Area Network) و تفکیک ترافیک شبکه یکی از مهم‌ترین راهکارهای افزایش امنیت در سوئیچ‌ها و روترها است. VLANها به مدیران شبکه اجازه می‌دهند تا بخش‌های مختلفی از شبکه را مجزا کنند و ترافیک شبکه را به طور مستقل برای هر بخش مدیریت کنند. این جداسازی ترافیک نه تنها به بهبود عملکرد شبکه کمک می‌کند، بلکه یک لایه امنیتی اضافی برای جلوگیری از دسترسی غیرمجاز به منابع شبکه فراهم می‌آورد.

اهمیت استفاده از VLAN

در یک شبکه بدون VLAN همه دستگاه‌ها در یک شبکه محلی (LAN) به طور مستقیم به یکدیگر دسترسی دارند. این موضوع می‌تواند خطرات امنیتی بسیاری به همراه داشته باشد چرا که اگر یکی از دستگاه‌ها به خطر بیفتد، مهاجم به راحتی می‌تواند به سایر بخش‌های شبکه دسترسی پیدا کند. VLANها با جداسازی شبکه به بخش‌های مجزا، امکان کنترل دسترسی دقیق‌تری را فراهم می‌کنند و ترافیک هر بخش را از دیگری ایزوله می‌کنند.

توصیه‌های امنیتی برای VLAN

• جداسازی ترافیک مدیریتی:

ترافیک مربوط به مدیریت دستگاه‌های شبکه باید در یک VLAN جداگانه و ایزوله باشد تا از دسترسی مهاجمان به تنظیمات سوئیچ‌ها و روترها جلوگیری شود.

• استفاده از VLAN برای مهمان‌ها:

شبکه‌های سازمانی باید از VLANهای جداگانه برای دستگاه‌ها و کاربران مهمان استفاده کنند تا ترافیک مهمان‌ها از ترافیک سازمانی اصلی جدا شود.

• پیکربندی دقیق Trunking:

در پیکربندی Trunking باید اطمینان حاصل شود که فقط VLANهای مجاز می‌توانند از پورت‌های Trunk عبور کنند.

8. آزمایش نفوذ و ارزیابی آسیب‌پذیری

یکی از اجزای مهم در چک‌لیست امنیتی سوئیچ‌ها و روترها انجام دادن آزمایش نفوذ (Penetration Testing) و ارزیابی آسیب‌پذیری است. این فرایندها به مهندسان شبکه کمک می‌کند تا ضعف‌های امنیتی در شبکه خود را قبل از اینکه توسط مهاجمان سایبری بهره‌برداری شوند شناسایی و برطرف کنند. آزمایش نفوذ و ارزیابی آسیب‌پذیری به‌عنوان روشی پیشگیرانه برای بهبود امنیت شبکه و کاهش احتمال حملات سایبری مورد استفاده قرار می‌گیرد.

مزایای انجام آزمایش نفوذ و ارزیابی آسیب‌پذیری

• شناسایی زودهنگام آسیب‌پذیری‌ها:

به شما این امکان را می‌دهد که قبل از وقوع حمله مشکلات امنیتی را شناسایی و رفع کنید.

• بهبود امنیت دستگاه‌ها:

با بررسی و تحلیل نتایج آزمایش‌ها می‌توان بهبودهای لازم در پیکربندی‌ها و تنظیمات امنیتی را اعمال کرد.

جمع‌بندی…

در این مقاله به بررسی اهمیت امنیت سوئیچ‌ها و روترها در زیرساخت‌های شبکه سازمانی پرداخته شد. این دستگاه‌ها به‌عنوان نقاط کلیدی در شبکه عمل می‌کنند و آسیب‌پذیری در آن‌ها می‌تواند به نفوذهای غیرمجاز و اختلالات جدی در خدمات شبکه منجر شود. به‌روزرسانی منظم میان‌افزار، پیکربندی امن رمزهای عبور، غیرفعال‌سازی سرویس‌های غیرضروری و استفاده از پروتکل‌های رمزگذاری‌شده مانند SSH و HTTPS از جمله اقداماتی هستند که می‌توانند امنیت سوئیچ‌ها و روترها را بهبود بخشند.

پیکربندی ACLها و فایروال‌های داخلی به‌همراه ایجاد VLANها برای جداسازی ترافیک شبکه از دیگر اقداماتی است که به بهبود امنیت کمک می‌کند. ارزیابی‌های دوره‌ای آسیب‌پذیری و انجام آزمایش نفوذ نیز به‌عنوان رویکردهای پیشگیرانه معرفی شده‌اند تا مشکلات امنیتی پیش از بهره‌برداری مهاجمان شناسایی و رفع شوند.

با اجرای این اقدامات، مهندسان شبکه می‌توانند به‌طور مؤثر از زیرساخت‌های شبکه و داده‌های حساس سازمان محافظت کنند و سطح امنیت شبکه را به‌طور چشمگیری افزایش دهند.