ترس‌افزار (Scareware) یکی از انواع بدافزارهایی است که از طریق ایجاد ترس و اضطراب در کاربران، آنها را فریب می‌دهد تا نرم‌افزارهای جعلی را نصب کرده یا اطلاعات حساس خود را فاش کنند. این نوع حملات بیشتر از طریق پیام‌های تهدیدآمیز یا هشدارهای جعلی به کاربران حمله می‌کنند و می‌توانند منجر به آسیب‌های مالی و امنیتی قابل توجهی شوند. شناخت دقیق حملات مهندسی اجتماعی و بدافزارها، از جمله ترس‌افزارها، برای حفاظت از سیستم‌ها و داده‌های شخصی بسیار مهم است. آگاهی از این تهدیدات به افراد کمک می‌کند تا از دام‌های دیجیتال جلوگیری کرده و از خود در برابر این نوع حملات دفاع کنند.

ترس افزار چیست؟

Scareware نوعی بدافزار است که با استفاده از ترساندن کاربران به انجام اقدامات خاص، به سیستم‌ها و داده‌های آنها حمله می‌کند. این حملات معمولاً با نمایش پیام‌های هشدار جعلی، مانند ویروس‌های شناسایی‌شده یا تهدیدات امنیتی دیگر، کاربران را فریب می‌دهند تا نرم‌افزارهای مخرب را دانلود و نصب کنند یا اطلاعات حساس خود را در اختیار مهاجمین قرار دهند. هدف اصلی ترس‌افزارها ایجاد ترس و اضطراب در کاربران است تا آنها به سرعت تصمیماتی بگیرند که به نفع مهاجم باشد، بدون آنکه بررسی کامل و دقیق انجام دهند.

تفاوت ترس‌افزار با دیگر انواع بدافزارها

ترس‌افزار برخلاف دیگر انواع بدافزارها که به‌طور مستقیم سیستم کاربر را مورد حمله قرار می‌دهند، بیشتر بر اساس ترس و احساسات کاربران عمل می‌کند. سایر بدافزارها، مانند ویروس‌ها، کرم‌ها یا تروجان‌ها، به‌طور فعال به سیستم نفوذ کرده و به فایل‌ها یا داده‌ها آسیب می‌زنند. این بدافزارها معمولاً با هدف تخریب، دزدی اطلاعات یا دسترسی غیرمجاز به شبکه‌ها طراحی شده‌اند. در حالی که این نوع بدافزارها خود دارای ویژگی‌های مخرب و آسیب‌رسان هستند، ترس‌افزارها بر اساس فریب و ایجاد اضطراب عمل می‌کنند تا کاربر را به اشتباه وارد عمل کند و با انجام اقدامات غیرضروری، مانند دانلود نرم‌افزارهای جعلی یا وارد کردن اطلاعات شخصی، به مهاجمین کمک کند.

ترس‌افزارها ترکیبی از مهندسی اجتماعی و بدافزار محسوب می‌شوند، زیرا هدف اصلی آنها نه تنها آسیب به سیستم است، بلکه فریب کاربر به‌وسیله پیام‌های جعلی و تهدیدات غیرواقعی است. به‌عبارتی، ترس‌افزار از احساسات و واکنش‌های احساسی کاربر برای رسیدن به اهداف خود استفاده می‌کند، در حالی که دیگر بدافزارها بیشتر از روش‌های فنی برای نفوذ به سیستم و آسیب به آن استفاده می‌کنند. به این ترتیب، ترس‌افزارها به‌نوعی از ضعف‌های انسانی برای دسترسی به اهداف خود بهره می‌برند، در حالی که بدافزارهای دیگر از آسیب‌پذیری‌های فنی سیستم‌ها و نرم‌افزارها استفاده می‌کنند.

معروف ترین و مشهور ترین بدافزارها را بشناسید!

ترس افزار چگونه کار می‌کند؟

ترس‌افزارها معمولاً در چند مرحله عمل می‌کنند تا کاربر را فریب داده و از احساس ترس و اضطراب او بهره‌برداری کنند. این مراحل شامل شبیه‌سازی تهدیدات و حملات جعلی، ارائه پیام‌های هشداری و فریبنده و در نهایت ترغیب کاربر به اقداماتی است که به نفع حمله‌کننده باشد.

1. نمایش پیغام‌های تهدیدآمیز:

اولین مرحله ترس‌افزارها معمولاً شامل نمایش پیغام‌های هشداردهنده و تهدیدآمیز است که کاربران را از مشکلات امنیتی جدی مانند ویروس‌ها، تروجان‌ها یا حملات سایبری آگاه می‌کند. این پیام‌ها اغلب به‌صورت جدی و رسمی نمایش داده می‌شوند تا کاربر را به اشتباه بیندازند.

2. فریب‌کاری برای نصب نرم‌افزارهای جعلی:

در مرحله بعدی، ترس‌افزار کاربر را ترغیب می‌کند که نرم‌افزارهایی را نصب کند که به‌طور ظاهری به رفع مشکل اعلام‌شده کمک می‌کنند. این نرم‌افزارها ممکن است بدافزارهایی باشند که برای سرقت اطلاعات یا آسیب به سیستم طراحی شده‌اند.

3. جمع‌آوری اطلاعات شخصی:

پس از نصب نرم‌افزار جعلی، ترس‌افزارها می‌توانند از طریق نرم‌افزارهای نصب‌شده اطلاعات شخصی کاربر را جمع‌آوری کنند. این اطلاعات ممکن است شامل نام کاربری، رمزهای عبور یا دیگر داده‌های حساس باشد که می‌تواند برای اهداف سوءاستفاده از آن‌ها مورد استفاده قرار گیرد.

4. ایجاد فشار برای خرید نرم‌افزارهای جعلی یا خدمات:

در این مرحله، حمله‌کننده‌ها ممکن است از کاربر بخواهند که برای رفع مشکلات امنیتی اعلام‌شده، پولی پرداخت کرده و نرم‌افزارهای اضافی یا خدمات جعلی خریداری کند. این خریدها معمولاً بی‌فایده هستند و تنها هدف آن‌ها کلاهبرداری از کاربر است.

5. دستکاری و کنترل سیستم:

در نهایت برخی از ترس‌افزارها ممکن است کنترل کامل سیستم کاربر را در دست بگیرند. این کنترل می‌تواند شامل نصب بدافزارهای اضافی، تغییر تنظیمات سیستم یا حتی سرقت اطلاعات مهم باشد.

چگونه ترس افزار را شناسایی کنیم؟

تشخیص ترس‌افزارها می‌تواند چالش‌برانگیز باشد، اما با آگاهی از علائم خاص و رفتارهای مشکوک می‌توان از وقوع آن‌ها جلوگیری کرد. در اینجا چند روش برای شناسایی ترس‌افزارها آورده شده است:

• پیغام‌های هشداردهنده و غیرعادی

یکی از علائم شایع ترس‌افزارها نمایش پیغام‌های هشداردهنده و ترسناک است که ادعا می‌کنند سیستم شما آلوده به ویروس یا بدافزار است. این پیغام‌ها معمولاً از کاربر خواسته می‌شود تا اقدامی فوری انجام دهد، مانند نصب یک نرم‌افزار امنیتی یا خرید یک محصول خاص. اگر این پیام‌ها از منابع معتبر نباشند یا بی‌دلیل به نظر برسند، باید مشکوک شوید.

• نصب نرم‌افزارهای ناشناخته یا مشکوک

اگر پس از مشاهده پیغام‌های تهدیدآمیز یا هشداردهنده، نرم‌افزارهایی به‌طور خودکار نصب شوند، ممکن است به این معنا باشد که ترس‌افزار در حال اجرا است. بسیاری از ترس‌افزارها از طریق برنامه‌های جعلی که به نظر می‌رسد برای حل مشکل امنیتی طراحی شده‌اند، وارد سیستم می‌شوند. از این رو، باید از نصب هر نرم‌افزار ناشناخته‌ای خودداری کنید.

• رفتار غیرمعمول سیستم

در صورتی که سیستم شما رفتار غیرعادی مانند کندی شدید، باز شدن صفحات و پنجره‌های غیرمنتظره یا درخواست‌های مکرر برای نصب نرم‌افزار جدید را نشان دهد، ممکن است تحت تأثیر یک ترس‌افزار قرار گرفته باشید. این رفتارها می‌توانند نشانه‌ای از تلاش برای سرقت اطلاعات یا کنترل سیستم شما توسط بدافزارها باشند.

• عدم توانایی در بستن پنجره‌ها یا نرم‌افزارهای مخرب

یکی دیگر از علائم رایج ترس‌افزارها، عدم توانایی در بستن پنجره‌ها یا نرم‌افزارهایی است که خود را به‌طور ناخواسته در پس‌زمینه اجرا می‌کنند. این نرم‌افزارها معمولاً به‌گونه‌ای طراحی می‌شوند که برای حذف یا بستن آن‌ها باید به روش‌های خاصی وارد شوید که اغلب شما را به نصب برنامه‌های جعلی هدایت می‌کنند.

• هشدارهای امنیتی از نرم‌افزارهای معتبر

اگر نرم‌افزارهای امنیتی معتبر هشدار دهند که سیستمتان در معرض خطر قرار دارد، این ممکن است یک نشانه از حمله ترس‌افزار باشد. البته باید به منابع هشدار دقت کنید و از نرم‌افزارهای امنیتی مورد اعتماد استفاده کنید که قادر به شناسایی تهدیدات واقعی هستند.

چند نمونه از ترس‌افزارها

در اینجا به معرفی سه نمونه معروف از ترس‌افزارها پرداخته‌ایم که کاربران را از طریق روش‌های مختلف فریب می‌دهند تا نرم‌افزارهای مخرب را نصب کنند یا اطلاعات حساس خود را به دست مهاجمان بسپارند:

SpySheriff

SpySheriff یکی از ترس‌افزارهای معروف است که به عنوان یک برنامه ضدویروس جعلی معرفی می‌شود. این نرم‌افزار با نمایش پیغام‌های هشداردهنده‌ای مبنی بر وجود ویروس‌ها یا نرم‌افزارهای مخرب در سیستم کاربر، آن‌ها را ترغیب می‌کند تا نسخه‌ی پروی آن را خریداری و نصب کنند. پس از نصب SpySheriff خود را به عنوان یک برنامه ضدویروس فعال می‌کند، اما عملاً هیچ‌گونه عملکرد حفاظتی ندارد و تنها به هدف کلاهبرداری طراحی شده است.

XPAntivirus/AntivirusXP

XPAntivirus یکی دیگر از نمونه‌های مشهور ترس‌افزار است که به عنوان یک آنتی‌ویروس جعلی تبلیغ می‌شود. این نرم‌افزار پس از نصب به طور مداوم پیام‌هایی مبنی بر وجود تهدیدات امنیتی در سیستم نشان می‌دهد و کاربران را مجبور می‌کند برای رفع مشکلات ادعایی، نسخه‌ی کامل نرم‌افزار را خریداری کنند. در واقع، این نرم‌افزار هیچ‌گونه توانایی برای شناسایی یا حذف ویروس‌ها ندارد و صرفاً به عنوان ابزاری برای کلاهبرداری از کاربران طراحی شده است.

Mac Defender

Mac Defender یکی از ترس‌افزارهایی است که به ویژه برای کاربران سیستم‌عامل مک طراحی شده است. این نرم‌افزار با نمایش پیغام‌های جعلی مبنی بر آلوده بودن سیستم به ویروس، کاربران را به نصب نسخه‌ی رایگان نرم‌افزار خود ترغیب می‌کند. پس از نصب Mac Defender شروع به نمایش پیغام‌های مداوم مبنی بر نیاز به خرید نسخه کامل برای پاکسازی سیستم می‌کند. این ترس‌افزار نه تنها بی‌فایده است، بلکه می‌تواند سیستم کاربر را به خطر بیندازد و اطلاعات حساس را به سرقت ببرد.

جمع‌بندی…

ترس‌افزار یا Scareware نوعی بدافزار است که با بهره‌گیری از ترس و احساسات کاربران، آن‌ها را فریب می‌دهد تا اقداماتی مانند نصب نرم‌افزارهای جعلی یا افشای اطلاعات حساس انجام دهند. این نوع بدافزار ترکیبی از مهندسی اجتماعی و تهدیدات سایبری است که به روش‌های مختلف مانند نمایش هشدارهای امنیتی جعلی یا پیشنهادات دروغین عمل می‌کند. آشنایی با نحوه کار، روش‌های تشخیص و نمونه‌های رایج ترس‌افزار می‌تواند به کاربران کمک کند تا از افتادن در دام این حملات جلوگیری کنند و امنیت دیجیتال خود را ارتقا دهند. با افزایش آگاهی و رعایت نکات امنیتی، می‌توان این تهدیدات را شناسایی و خنثی کرد.