نرم افزار Samba چیست و چگونه برای انتقال فایل بین ویندوز و لینوکس استفاده می‌شود؟

Samba یک نرم‌افزار متن‌باز و قدرتمند است که به کاربران سیستم‌عامل‌های لینوکس و یونیکس اجازه می‌دهد فایل‌ها و منابع خود را با سیستم‌های ویندوزی در یک شبکه محلی به‌راحتی به اشتراک بگذارند. این ابزار با پیاده‌سازی پروتکل معروف SMB/CIFS، امکان انتقال فایل، اشتراک‌گذاری پوشه و پرینتر را بین رایانه‌های مختلف فراهم می‌کند. در این مقاله با نحوه کار Samba، مزایا، روش‌های نصب و تنظیمات آن برای انتقال فایل در شبکه‌های خانگی یا اداری آشنا می‌شویم.

Samba چیست؟

Samba یک نرم‌افزار متن‌باز (Open Source) است که امکان اشتراک‌گذاری فایل و چاپگر بین سیستم‌عامل‌های لینوکس، Unix و ویندوز را فراهم می‌کند. این نرم‌افزار با پیاده‌سازی پروتکل SMB (Server Message Block) و نسخه توسعه‌یافته آن یعنی CIFS به کاربران لینوکس این قابلیت را می‌دهد که مانند یک سرور فایل ویندوزی عمل کنند و پوشه‌ها و منابع خود را با کامپیوترهای دیگر در شبکه (به‌ویژه ویندوزی‌ها) به اشتراک بگذارند.

Samba باعث می‌شود کامپیوترهای با سیستم‌عامل متفاوت بتوانند در محیط‌های شبکه‌ای به شکلی یکپارچه با یکدیگر تعامل داشته باشند. این قابلیت به‌خصوص در شبکه‌های سازمانی یا خانگی که دستگاه‌هایی با سیستم‌عامل‌های مختلف وجود دارند، بسیار کاربردی است. به کمک Samba، انتقال فایل، دسترسی به داده‌ها و حتی پرینت گرفتن از طریق یک دستگاه دیگر، بدون نیاز به تجهیزات پیچیده و اضافی انجام می‌شود.

Samba چگونه کار می‌کند؟

پیاده‌سازی پروتکل SMB/CIFS:

Samba با استفاده از پروتکل SMB (Server Message Block) و نسخه گسترش‌یافته‌ی آن موسوم به CIFS، ارتباطی بین سیستم‌عامل‌های لینوکس/یونیکس و ویندوز برقرار می‌کند. این پروتکل برای اشتراک‌گذاری فایل، پوشه، پرینتر و حتی مدیریت دسترسی کاربران در شبکه طراحی شده است.

فعالیت به عنوان سرور یا کلاینت:

Samba می‌تواند هم به‌عنوان سرور فایل عمل کند و هم به‌عنوان یک کلاینت در شبکه ظاهر شود. به‌عنوان یک سرور، اجازه می‌دهد پوشه‌ها و منابع خاص در لینوکس را با سایر دستگاه‌ها به اشتراک بگذاری. به‌عنوان کلاینت، می‌تواند به منابع اشتراکی موجود در سایر سیستم‌ها (مثلاً ویندوز) متصل شود.

استفاده از فایل پیکربندی conf:

تمام تنظیمات Samba از جمله مسیرهای اشتراکی، نام سرور، سطوح دسترسی و مدیریت کاربران، از طریق فایل کانفیگ اصلی آن یعنی smb.conf انجام می‌شود. تغییر در این فایل به کاربر اجازه می‌دهد تنظیمات Samba را کاملاً مطابق با نیاز شبکه خود شخصی‌سازی کند.

احراز هویت و کنترل دسترسی:

برای مدیریت امنیت و سطح دسترسی کاربران، Samba از سیستم احراز هویت داخلی و همچنین حساب‌های کاربری سیستم‌عامل میزبان استفاده می‌کند. می‌توان کاربران خاصی را تعریف کرد، رمز عبور تعیین نمود و مجوزهای خواندن یا نوشتن روی پوشه‌ها مشخص کرد.

ثبت در شبکه به‌صورت NetBIOS یا WINS:

Samba برای شناسایی در شبکه‌های ویندوزی از پروتکل NetBIOS یا سیستم نام WINS استفاده می‌کند. با این روش، سایر دستگاه‌های موجود در شبکه می‌توانند به‌سادگی Samba Server را شناسایی کرده و به منابع آن دسترسی پیدا کنند، مثل اینکه با یک کامپیوتر ویندوزی کار می‌کنند.

پروتکل NetBIOS چیست و چه کاربردی دارد؟

چه زمانی می‌توانیم از Samba استفاده کنیم؟

برای اشتراک‌گذاری فایل بین لینوکس و ویندوز
در شبکه‌های محلی (LAN) با سیستم‌عامل‌های متنوع
برای دسترسی به پوشه‌های لینوکس از ویندوز
هنگامی که نیاز به اشتراک پرینتر تحت شبکه دارید
برای راه‌اندازی سرور فایل سازمانی با هزینه‌ پایین
در محیط‌های آموزشی یا اداری با چند نوع سیستم‌عامل
برای ایجاد دسترسی محدود یا کنترل‌شده به منابع فایل
برای ساخت NAS ساده با لینوکس در خانه یا شرکت

چگونه Samba را نصب کنیم؟

نصب Samba در لینوکس (Ubuntu/Debian/CentOS)

برای نصب Samba در سیستم‌عامل‌های لینوکسی بسیار ساده است و تنها با چند دستور در ترمینال انجام می‌شود.

در Ubuntu / Debian:

				
					sudo apt update
sudo apt install samba

در CentOS / RHEL:

				
					sudo dnf install samba samba-client samba-common

پس از نصب، فایل پیکربندی اصلی Samba در مسیر /etc/samba/smb.conf قرار دارد که می‌توانید آن را برای تعریف اشتراک‌ها و تنظیمات دسترسی و امنیت ویرایش کنید. همچنین برای راه‌اندازی سرویس Samba از دستورات زیر استفاده کنید:

				
					sudo systemctl enable smb
sudo systemctl start smb

و برای اضافه کردن کاربر Samba:

				
					sudo smbpasswd -a yourusername

نصب Samba در ویندوز (کلاینت)

در سیستم‌عامل ویندوز Samba به‌صورت پیش‌فرض نصب نمی‌شود زیرا Samba مختص لینوکس است. اما ویندوز از پروتکل SMB پشتیبانی می‌کند و می‌تواند به‌عنوان کلاینت به منابع اشتراکی Samba روی لینوکس متصل شود.

برای فعال‌سازی SMB1.0:

به Control Panel > Programs > Turn Windows features on or off بروید.
گزینه SMB 1.0/CIFS File Sharing Support را فعال کنید.
سیستم را ری‌استارت کنید.

برای اتصال به سرور Samba از طریق File Explorer:

– مسیر IP یا نام Samba Server را به این صورت وارد کنید:

				
					\\192.168.1.100

یا

				
					\\samba-server-name

سپس ویندوز از شما نام کاربری و رمز عبور تعریف‌شده در Samba را خواهد خواست و پس از ورود موفق، پوشه‌های اشتراکی نمایش داده خواهند شد.

جمع‌بندی…

Samba یک راه‌حل متن‌باز، ساده و قدرتمند برای انتقال فایل و اشتراک‌گذاری منابع بین لینوکس و ویندوز در یک شبکه محلی است. این نرم‌افزار با پشتیبانی از پروتکل SMB/CIFS امکان ارتباط مؤثر و بدون نیاز به ابزارهای پیچیده را فراهم می‌کند. اگر به‌دنبال روشی مطمئن، سریع و رایگان برای دسترسی به فایل‌ها در سیستم‌های با سیستم‌عامل‌های مختلف هستید، Samba یکی از بهترین گزینه‌ها برای مدیریت منابع شبکه‌ای شماست.