روتینگ (Routing) یا مسیریابی فرآیندی است که مسیر عبور داده‌ها را در یک شبکه مشخص می‌کند و تضمین می‌کند اطلاعات از مبدا به مقصد به‌طور بهینه منتقل شوند. این عملیات توسط روترها و بر اساس الگوریتم‌ها و پروتکل‌های مختلف انجام می‌شود تا بهترین مسیر از نظر سرعت، امنیت و پایداری انتخاب گردد. نقش درست و دقیق مسیریابی نه تنها بر عملکرد کلی شبکه تأثیر مستقیم دارد، بلکه می‌تواند هزینه‌ها را کاهش داده و بهره‌وری سیستم‌های ارتباطی را افزایش دهد.

روتینگ یا مسیریابی شبکه چیست؟

روتینگ یا مسیریابی شبکه فرآیندی است که در آن داده‌ها از مبدأ به مقصد خود در شبکه انتقال می‌یابند و در طول مسیر، بهترین مسیر ممکن برای رسیدن انتخاب می‌شود. این فرآیند توسط دستگاه‌هایی به نام روتر و با استفاده از الگوریتم‌ها و پروتکل‌های مسیریابی انجام می‌شود. هدف روتینگ، تضمین ارسال سریع، امن و بهینه داده‌ها در بین مسیرهای متعدد موجود در یک شبکه یا بین چند شبکه متفاوت است.

در مسیریابی هر بسته داده (Packet) شامل اطلاعاتی درباره مبدأ و مقصد خود است و این اطلاعات توسط روتر بررسی می‌شود تا بر اساس جدول مسیریابی (Routing Table) مناسب‌ترین مسیر تعیین گردد. این جداول می‌توانند به‌صورت دستی (روتینگ استاتیک) یا خودکار و داینامیک (با استفاده از پروتکل‌های مسیریابی) پر شوند. انتخاب صحیح روش و پروتکل روتینگ به عوامل مختلفی از جمله اندازه شبکه، نیاز به مقیاس‌پذیری و سطح امنیت مورد نظر بستگی دارد.

روتینگ چگونه کار می‌کند؟

1. شناسایی و دریافت بسته‌ها:

وقتی یک دستگاه در شبکه داده‌ای را ارسال می‌کند، بسته‌های داده به اولین روتر یا گیت‌وی شبکه می‌رسند. روتر بسته را دریافت کرده و اطلاعات هدر آن، شامل آدرس IP مقصد، را بررسی می‌کند.

2. جستجوی مسیر در جدول مسیریابی:

روتر پس از شناسایی مقصد، جدول مسیریابی خود را بررسی می‌کند. این جدول شامل لیستی از مسیرهای ممکن، هزینه هر مسیر (Metric) و اطلاعات مورد نیاز برای ارسال بسته به گره بعدی (Next Hop) است.

3. انتخاب بهترین مسیر:

الگوریتم مسیریابی بر اساس معیارهایی مثل کوتاه‌ترین مسیر، کمترین تأخیر، یا بیشترین پهنای باند در دسترس، بهترین گزینه را انتخاب می‌کند. این انتخاب می‌تواند با استفاده از پروتکل‌های داخلی (مثل OSPF یا EIGRP) یا خارجی (مثل BGP) انجام شود.

4. ارسال بسته به مقصد بعدی:

پس از انتخاب مسیر، بسته به گره (روتر) بعدی ارسال می‌شود و این روند تا رسیدن به مقصد نهایی ادامه دارد. در هر گره، فرآیند بررسی آدرس مقصد و جدول مسیریابی تکرار می‌شود تا داده به مقصد برسد.

5. به‌روزرسانی و یادگیری مسیرها:

در مسیریابی داینامیک، روترها به‌طور مداوم مسیرهای جدید را یاد می‌گیرند یا مسیرهای غیرفعال را حذف می‌کنند تا شبکه همیشه از بهینه‌ترین و سالم‌ترین مسیرها استفاده کند. این به‌روزرسانی‌ها معمولاً به‌صورت خودکار و با تبادل اطلاعات بین روترها انجام می‌شود.

انواع پروتکل‌های روتینگ

پروتکل‌های داخلی (IGP – Interior Gateway Protocols)

RIP (Routing Information Protocol)

RIP از قدیمی‌ترین پروتکل‌های مسیریابی داخلی است که بر اساس الگوریتم Distance Vector کار می‌کند و معیار آن تعداد پرش‌ها (Hop Count) است. هر مسیر حداکثر می‌تواند ۱۵ پرش داشته باشد و این محدودیت باعث شده برای شبکه‌های کوچک یا متوسط مناسب باشد. مزیت اصلی RIP سادگی پیکربندی و مصرف کم منابع است، اما به دلیل کندی در همگرایی (Convergence) و محدودیت مقیاس‌پذیری، امروزه کمتر در شبکه‌های بزرگ به کار می‌رود.

پروتکل RIP چیست و چگونه روتینگ را انجام می دهد؟

OSPF (Open Shortest Path First)

OSPF یک پروتکل مبتنی بر الگوریتم Link State است که از هزینه (Cost) به‌عنوان معیار انتخاب مسیر استفاده می‌کند. این هزینه معمولاً بر اساس پهنای باند لینک محاسبه می‌شود. OSPF قابلیت تقسیم‌بندی شبکه به Areaهای مختلف برای مدیریت بهتر را دارد و همگرایی بالایی ارائه می‌دهد. به دلیل سرعت، دقت و مقیاس‌پذیری، در بسیاری از شبکه‌های متوسط و بزرگ سازمانی رایج است.

پروتکل OSPF چیست؟ برسی پروتکل مسیر یابی Open Shortest Path First

EIGRP (Enhanced Interior Gateway Routing Protocol)

EIGRP توسط سیسکو توسعه یافته و ترکیبی از ویژگی‌های Distance Vector و Link State را ارائه می‌دهد. این پروتکل از الگوریتم DUAL برای محاسبه مسیر بهینه استفاده می‌کند و نسبت به OSPF پیکربندی ساده‌تری دارد. مزیت مهم EIGRP کاهش ترافیک ناشی از به‌روزرسانی مسیرها و امکان استفاده همزمان از چند مسیر فعال (Load Balancing) است. البته توجه داشته باشید که این پروتکل در گذشته اختصاصی سیسکو بود ولی اکنون نسخه محدودی از آن به صورت عمومی منتشر شده است.

پروتکل IGRP چیست و چه تفاوتی با EIGRP دارد؟ پروتکل مسیریابی سیسکو

معرفی همه پروتکل های مسیریابی شبکه و برسی انواع روش های روتینگ

پروتکل‌های خارجی (EGP – Exterior Gateway Protocols)

BGP (Border Gateway Protocol)

BGP پروتکل اصلی مسیریابی در مقیاس اینترنت است و بر اساس الگوریتم Path Vector کار می‌کند. این پروتکل بین سیستم‌های مستقل (AS – Autonomous Systems) استفاده شده و برای انتخاب مسیر، علاوه بر فاصله، معیارهایی مانند سیاست‌های مسیریابی، توافقات تجاری و کیفیت مسیر را در نظر می‌گیرد. BGP بسیار قدرتمند و انعطاف‌پذیر است اما پیکربندی آن نیاز به دانش و تجربه بالایی دارد. استفاده آن معمولاً محدود به کار در مرز شبکه سازمان‌ها و ارائه‌دهندگان خدمات اینترنت (ISP) است.

پروتکل BGP چیست و چرا خیلی مهم است؟ برسی کامل

مراحل اجرای پروژه روتینگ در سازمان‌ها

۱. نیازسنجی و بررسی زیرساخت

در این مرحله تیم فنی نیازهای ارتباطی سازمان را بر اساس حجم ترافیک، نوع سرویس‌ها، سطح امنیت و قابلیت مقیاس‌پذیری بررسی می‌کند. همچنین زیرساخت فعلی شامل سخت‌افزارها، توپولوژی شبکه و نرم‌افزارهای موجود ارزیابی شده تا مشخص شود کدام بخش‌ها نیاز به ارتقاء یا تغییر دارند.

۲. انتخاب پروتکل مناسب

با توجه به نیازسنجی، باید پروتکل روتینگ متناسب با ابعاد شبکه و اهداف عملیاتی انتخاب شود. به‌عنوان مثال، برای شبکه‌های بزرگ و پیچیده داخلی OSPF یا EIGRP پیشنهاد می‌شود، در حالی که برای ارتباط بین چند سیستم مستقل، BGP بهترین انتخاب است. انتخاب درست پروتکل باعث بهینه شدن مسیرها، کاهش ترافیک و افزایش امنیت می‌شود.

۳. پیاده‌سازی و تست

در این مرحله روترها و سوئیچ‌های لایه ۳ پیکربندی می‌شوند و پروتکل‌های مسیریابی انتخاب‌شده فعال می‌گردند. سپس با ابزارهای مانیتورینگ و تست بارگذاری، مسیرهای ایجادشده بررسی می‌شوند تا از صحت عملکرد و کیفیت ارتباطات اطمینان حاصل شود. تست باید شامل شبیه‌سازی سناریوهای مختلف مانند قطع لینک یا افزایش بار شبکه باشد.

۴. مستندسازی و آموزش تیم IT

پس از پیاده‌سازی تمام تنظیمات و تغییرات باید دقیقاً مستندسازی شوند تا در آینده برای توسعه یا عیب‌یابی استفاده شوند. همچنین آموزش کامل تیم IT سازمان درباره نحوه مدیریت، به‌روزرسانی و عیب‌یابی پروتکل‌های روتینگ الزامی است تا از وابستگی کامل به پیمانکار جلوگیری شود.

۵. پشتیبانی و به‌روزرسانی

پروژه روتینگ پس از تحویل، باید تحت پشتیبانی مداوم قرار گیرد. این شامل مانیتورینگ ۲۴ ساعته، به‌روزرسانی پروتکل‌ها یا نرم‌افزارهای روتر، و بهینه‌سازی مسیرها در صورت تغییر حجم یا الگوی ترافیک شبکه است. پشتیبانی موثر، ضامن عملکرد پایدار و کاهش خطرات امنیتی یا قطعی در شبکه خواهد بود.

چرا مسیریابی درست در شبکه حیاتی است؟

• افزایش سرعت و بهینه‌سازی ترافیک داده‌ها
• کاهش تأخیر و جلوگیری از ازدحام مسیرها
• ارتقاء امنیت و جلوگیری از نفوذ داده‌ها به مسیرهای ناامن
• پایداری و کاهش قطعی ارتباطات شبکه
• امکان مقیاس‌پذیری و توسعه آسان زیرساخت
• استفاده بهینه از پهنای باند موجود
• بهبود تجربه کاربری در سرویس‌های آنلاین
• کاهش هزینه‌های نگهداری و پشتیبانی شبکه

خدمات روتینگ و مسیریابی شبکه در شرکت امن افزار رایکا

امن افزار رایکا با تکیه بر تیم متخصص و تجربه پیاده‌سازی موفق پروژه‌های روتینگ در مقیاس‌های مختلف، خدمات کامل طراحی، نصب، پیکربندی و بهینه‌سازی مسیریابی شبکه را ارائه می‌دهد. این خدمات شامل انتخاب بهترین پروتکل متناسب با زیرساخت، تنظیم دقیق مسیرها برای بهینه‌سازی سرعت و امنیت، رفع مشکلات موجود، مانیتورینگ پیشرفته و پشتیبانی ۲۴ ساعته است.

برای دریافت خدمات و مشاوره رایگان از امن افزار رایکا، در زمینه مسیریابی و روتینگ شبکه روی لینک زیر کلیک کنید.👇

خدمات تخصصی روتینگ شبکه

جمع‌بندی…

مسیریابی درست ستون فقرات هر شبکه پایدار و امن است. انتخاب پروتکل مناسب، پیاده‌سازی دقیق و پشتیبانی مداوم نه تنها باعث بهبود سرعت، کاهش تأخیر و ارتقاء امنیت می‌شود، بلکه هزینه‌های نگهداری را هم کاهش می‌دهد. با بهره‌گیری از تخصص و تجربه تیم‌های حرفه‌ای، سازمان‌ها می‌توانند زیرساخت ارتباطی خود را به نقطه‌ای برسانند که هم اکنون پاسخگوی نیازهایشان باشد و هم در آینده به‌راحتی توسعه یابد.

سوالات متداول (FAQ)