امروزه داده‌ها نقش حیاتی در فعالیت‌های فردی و سازمانی دارند، داشتن راهکاری مطمئن، قابل اطمینان و قابل دسترس برای ذخیره‌سازی و اشتراک‌گذاری اطلاعات، اهمیت فراوانی دارد. یکی از راه‌حل‌های محبوب در این زمینه NAS است که امکان مدیریت، اشتراک‌گذاری و تهیه نسخه پشتیبان از فایل‌ها را به شکلی ساده و مؤثر فراهم می‌کند. این سیستم به ویژه برای محیط‌های خانگی، کسب‌وکارهای کوچک و حتی سازمان‌های بزرگ، انتخابی کاربردی و مقرون‌به‌صرفه محسوب می‌شود.

NAS چیست؟

NAS یا Network Attached Storage یک دستگاه سخت‌افزاری است که برای ذخیره‌سازی و اشتراک‌گذاری فایل‌ها در یک شبکه محلی (LAN) طراحی شده است. برخلاف روش‌های سنتی ذخیره‌سازی که فقط به یک کامپیوتر متصل می‌شوند NAS به صورت مستقل در شبکه قرار می‌گیرد و چندین کاربر و دستگاه می‌توانند به‌صورت هم‌زمان به داده‌های موجود در آن دسترسی داشته باشند. این سیستم به‌طور معمول شامل یک یا چند هارددیسک، پردازنده، حافظه و یک سیستم‌عامل سبک برای مدیریت فایل‌ها است.

یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های NAS سهولت استفاده و مدیریت آن است. کاربران می‌توانند بدون نیاز به تخصص بالا در شبکه یا سخت‌افزار، فایل‌های خود را روی NAS بارگذاری یا از آن دریافت کنند. به همین دلیل NAS گزینه‌ای مناسب برای خانه‌ها، دفاتر کوچک و حتی سازمان‌های متوسط است. از طریق رابط‌های وب یا اپلیکیشن‌های اختصاصی، می‌توان به‌راحتی به فایل‌ها دسترسی داشت، نسخه‌های پشتیبان گرفت یا دسترسی کاربران را مدیریت کرد.

NAS چگونه کار می‌کند؟

1. اتصال به شبکه محلی (LAN):

NAS از طریق کابل شبکه یا به‌صورت بی‌سیم به شبکه محلی متصل می‌شود. پس از اتصال، یک آدرس IP به آن اختصاص داده می‌شود و در نتیجه، تمامی دستگاه‌های موجود در همان شبکه می‌توانند NAS را شناسایی کرده و به آن دسترسی پیدا کنند. این اتصال به کاربر اجازه می‌دهد بدون نیاز به اتصال مستقیم فیزیکی، از هر نقطه شبکه به فایل‌ها دسترسی داشته باشد.

2. مدیریت و تنظیمات از طریق رابط وب:

پس از نصب و اتصال NAS به شبکه، مدیریت و پیکربندی آن معمولاً از طریق یک رابط کاربری تحت وب انجام می‌شود. در این رابط، مدیر می‌تواند پوشه‌ها را تعریف کند، دسترسی کاربران را تنظیم نماید، بک‌آپ‌گیری خودکار را فعال کند و سلامت دیسک‌ها را پایش کند. این بخش ساده و کاربرپسند طراحی شده تا حتی افراد با دانش فنی محدود نیز بتوانند به‌راحتی دستگاه را مدیریت کنند.

3. اشتراک‌گذاری فایل‌ها بین کاربران:

NAS به‌عنوان یک فضای ذخیره‌سازی مرکزی عمل می‌کند که کاربران می‌توانند فایل‌های خود را در آن بارگذاری کرده یا فایل‌های مورد نیاز خود را دانلود کنند. این اشتراک‌گذاری می‌تواند از طریق پروتکل‌هایی مانند SMB/CIFS، NFS یا FTP صورت گیرد.

4. تهیه نسخه پشتیبان و بازیابی:

یکی از قابلیت‌های مهم NAS امکان بک‌آپ‌گیری خودکار از اطلاعات موجود روی رایانه‌ها، سرورها یا حتی گوشی‌های موبایل است. برخی از دستگاه‌های NAS امکان زمان‌بندی برای بک‌آپ، تکرار خودکار، یا حتی همگام‌سازی با فضای‌های ابری مثل Google Drive و Dropbox را دارند. این ویژگی امنیت داده‌ها را در برابر خرابی، حذف تصادفی یا باج‌افزارها افزایش می‌دهد.

5. امنیت و دسترسی کنترل‌شده:

NAS برای محافظت از اطلاعات، از رمزنگاری داده‌ها، احراز هویت کاربران و تنظیمات دسترسی استفاده می‌کند. مدیر شبکه می‌تواند برای هر کاربر دسترسی مشخصی تعریف کند تا تنها به پوشه‌های مجاز دسترسی داشته باشد. همچنین با استفاده از پروتکل‌هایی مثل HTTPS و VPN ارتباط امن با دستگاه از راه دور نیز ممکن می‌شود.

تفاوت NAS با SAN چیست؟

NAS و SAN هر دو به عنوان راهکارهای ذخیره‌سازی تحت شبکه عمل می‌کنند، اما در نحوه عملکرد، کاربرد و نوع داده‌هایی که مدیریت می‌کنند، تفاوت‌های اساسی دارند.NAS  یک دستگاه ذخیره‌سازی فایل‌محور است که به شبکه متصل می‌شود و فایل‌ها را از طریق پروتکل‌هایی مانند SMB یا NFS به اشتراک می‌گذارد. این روش بیشتر برای مصارف عمومی، دفاتر کوچک و استفاده‌های خانگی مناسب است؛ چرا که راه‌اندازی ساده، مدیریت آسان و هزینه پایین‌تری دارد.

در مقابلSAN  (Storage Area Network) یک شبکه اختصاصی برای ذخیره‌سازی داده‌های بلوکی است که بیشتر در سازمان‌های بزرگ و محیط‌های دیتاسنتری مورد استفاده قرار می‌گیرد. SAN معمولاً از پروتکل‌هایی مانند Fibre Channel یا iSCSI برای برقراری ارتباط استفاده می‌کند و از دید سرور، مانند یک هارد محلی عمل می‌کند. اگرچه پیاده‌سازی SAN پیچیده‌تر و پرهزینه‌تر است، اما عملکرد و سرعت بسیار بالاتری را نسبت به NAS ارائه می‌دهد.