جعل هویت یکی از تهدیدات بزرگ و رو به رشد در دنیای دیجیتال است که به ویژه در بستر اینترنت و فضای مجازی به طور فزاینده‌ای در حال گسترش است. این نوع حمله شامل استفاده از اطلاعات شخصی دیگران برای دستیابی به مزایا یا انجام فعالیت‌های غیرقانونی است، بدون آنکه فرد واقعی از این موضوع آگاه باشد. با توجه به رشد استفاده از اینترنت برای انجام امور روزمره، همچون خرید آنلاین، پرداخت‌ها و حتی ارتباطات اجتماعی، جعل هویت به یک چالش جدی تبدیل شده است.

جعل هویت چیست؟

جعل هویت به فرآیندی اطلاق می‌شود که در آن فرد یا مهاجم سعی می‌کند خود را به جای شخصی دیگر معرفی کرده و از این طریق به اهداف خاص خود برسد. این نوع حمله می‌تواند در قالب جعل هویت آنلاین، تلفنی یا حضوری صورت گیرد، اما در دنیای دیجیتال، جعل هویت اینترنتی یکی از رایج‌ترین و خطرناک‌ترین انواع آن است. مهاجمان در این نوع حملات از اطلاعات شخصی دیگران سوءاستفاده می‌کنند و تلاش می‌کنند تا به اهداف خود مانند سرقت اطلاعات محرمانه یا انجام تراکنش‌های مالی غیرمجاز دست یابند.

در حملات جعل هویت اینترنتی، مجرمان سایبری از روش‌های مهندسی اجتماعی استفاده می‌کنند تا به طرز غیرمستقیم هویت یک فرد یا سازمان را جعل کرده و از اعتماد قربانیان سوءاستفاده کنند. این حملات می‌توانند از طریق ایمیل‌های فیشینگ، تماس‌های تلفنی یا حتی وب‌سایت‌های جعلی انجام شوند.

این نوع حملات با استفاده از ضعف‌های انسانی، به‌ویژه اعتماد بیش از حد افراد، به راحتی می‌توانند قربانیان خود را فریب دهند و خسارات مالی و اطلاعاتی زیادی به بار بیاورند.

انواع جعل هویت در امنیت اطلاعات

• جعل هویت در شبکه‌های اجتماعی

یکی از رایج‌ترین انواع جعل هویت، جعل هویت در شبکه‌های اجتماعی است که در آن مجرمان سایبری خود را به جای شخصی آشنا یا مشهور معرفی می‌کنند. این حملات بیشتر در شبکه‌های اجتماعی مانند تلگرام، اینستاگرام، توییتر و لینکدین رخ می‌دهند. مهاجمان با ایجاد پروفایل‌های جعلی یا هک کردن حساب‌های کاربران واقعی، سعی می‌کنند که اعتماد دیگران را جلب کنند و از آن برای کلاهبرداری استفاده نمایند. این نوع حملات می‌تواند به شکل درخواست‌های دوستی، پیام‌های خصوصی یا حتی درخواست‌های مالی باشد.

برای تشخیص جعل هویت در شبکه‌های اجتماعی، ابتدا باید به بررسی جزئیات پروفایل‌های افراد بپردازید. یکی از روش‌های ساده تشخیص، بررسی تفاوت‌های ظاهری مانند عکس پروفایل، پست‌های غیرمعمول یا درخواست‌های مالی از طریق پیام‌های خصوصی است. همچنین، هرگونه درخواست عجیب یا ناگهانی از سوی افرادی که به‌طور معمول با آن‌ها در ارتباط نبوده‌اید، باید مشکوک باشد. از دیگر روش‌های تشخیص می‌توان به جستجو کردن نام فرد در موتور جستجو برای مشاهده پروفایل‌های رسمی و معتبر آن شخص اشاره کرد.

• جعل ایمیل

جعل ایمیل یک تکنیک متداول در حملات فیشینگ و هرزنامه‌ها است که در آن مهاجم سعی می‌کند ایمیلی ارسال کند که ظاهراً از طرف فرد یا سازمان مورد اعتماد قربانی است. هدف این نوع جعل هویت، فریب دادن گیرنده برای کلیک کردن روی لینک‌های مخرب یا ارسال اطلاعات حساس مانند رمز عبور یا جزئیات مالی است. این حملات می‌توانند به سادگی یک ایمیل جعلی از طرف همکار، رئیس یا حتی یک سازمان رسمی باشند که در آن درخواست‌هایی برای پرداخت پول یا ارائه اطلاعات مهم گنجانده شده است.

تشخیص جعل ایمیل معمولاً از طریق دقت در آدرس فرستنده امکان‌پذیر است. اغلب آدرس ایمیل جعلی از نظر ظاهری مشابه آدرس معتبر است، اما با دقت بیشتر می‌توان تفاوت‌های جزئی را مشاهده کرد. یکی از روش‌های دیگر بررسی لینک‌های موجود در ایمیل است که ممکن است به وب‌سایت‌های جعلی هدایت کنند. همچنین، استفاده از ابزارهای ضد فیشینگ می‌تواند کمک کند تا ایمیل‌های جعلی شناسایی شوند.

• جعل وب‌سایت

در جعل وب‌سایت، مهاجمان سایتی مشابه یک وب‌سایت معتبر می‌سازند تا کاربران را فریب دهند و آن‌ها را به وارد کردن اطلاعات حساس مانند اطلاعات بانکی یا اطلاعات ورود به حساب‌ها ترغیب کنند. این نوع جعل هویت معمولاً از طریق تغییرات جزئی در آدرس وب‌سایت و طراحی مشابه سایت‌های معتبر انجام می‌شود. کاربران هنگام وارد کردن اطلاعات خود در چنین سایت‌هایی، به‌طور ناخواسته اطلاعات شخصی‌شان را به دستان مهاجمان می‌سپارند.

برای تشخیص جعل وب‌سایت، ابتدا باید دقت کنید که آیا URL وب‌سایت دقیقاً با آدرس رسمی مطابقت دارد یا خیر. در بسیاری از موارد، دامنه‌های جعلی می‌توانند تفاوت‌های ظریف با دامنه اصلی داشته باشند.

جعل هویت CEO یا مقامات اجرایی

جعل هویت مقامات اجرایی مانند CEO یکی دیگر از انواع جعل هویت است که در آن مهاجم خود را به‌جای یک مقام بلندپایه در سازمان جا می‌زند. در این نوع حمله، مهاجم معمولاً از ایمیل‌های فریبنده یا تماس‌های تلفنی برای درخواست پرداخت‌های فوری یا انتقال وجه از طرف کارکنان استفاده می‌کند. این حملات معمولاً در سازمان‌های بزرگ و شرکت‌های معتبر انجام می‌شود.

تشخیص این نوع حمله از طریق دقت در درخواست‌های غیرمعمول و بررسی صحت اطلاعات می‌تواند انجام شود. درخواست‌های ناگهانی برای پرداخت‌های فوری از سوی فردی که به‌طور معمول با آن در ارتباط نبوده‌اید، باید مورد توجه ویژه قرار گیرد. تماس‌های تلفنی یا ایمیل‌هایی که درخواست به اقدام فوری می‌کنند، می‌توانند نشانه‌های این نوع جعل هویت باشند.

آیا جعل هویت در ایران جرم است؟

در ایران، جعل هویت به‌طور کلی زمانی جرم محسوب می‌شود که فردی خود را به‌جای شخص دیگری جا بزند و از اطلاعات آن شخص استفاده کند. اگر فردی در فضای مجازی یا دنیای واقعی خود را به‌جای یک شخص واقعی معرفی کند و از هویت او برای انجام فعالیت‌های غیرقانونی یا فریب دادن دیگران استفاده نماید، مجرم شناخته می‌شود. در این موارد، شخصی که هویت او جعل شده است، می‌تواند از طریق مراجع قضایی شکایت کند و علیه فرد خاطی اقدام قانونی انجام دهد.

اما اگر شخصی خود را به‌جای فردی که وجود ندارد جا بزند، این عمل جرم تلقی نمی‌شود. در چنین حالتی، چون فردی برای شکایت وجود ندارد، هیچ اقدام قانونی از سوی مراجع قضایی امکان‌پذیر نیست. بنابراین باید در فضای مجازی مراقب بود و از افشای اطلاعات حساس خود یا سوء استفاده از هویت دیگران جلوگیری کرد تا از بروز مشکلات حقوقی پیشگیری شود.

چگونه جعل هویت را شناسایی کنیم؟

برخلاف حملات فیشینگ که اغلب بدون هدف مشخص و پر از اشتباهات گرامری یا املایی هستند، حملات جعل هویت بسیار هدفمند و به‌خوبی طراحی‌شده‌اند تا واقع‌گرایانه و معتبر به نظر برسند. با این حال چندین نشانه وجود دارد که می‌تواند نشان‌دهنده یک ایمیل تقلبی باشد:

1. لحن فوری و تهدیدآمیز:

اکثر حملات جعل هویت از گیرنده می‌خواهند که فوراً اقدام کند. برخی از ایمیل‌های جعل هویت تهدید می‌کنند که در صورت عدم اقدام سریع، عواقب منفی در انتظار خواهد بود. این اقدام به‌منظور جلوگیری از این است که گیرنده زمان کافی برای بررسی دقیق پیام نداشته باشد.

2. تاکید بر محرمانگی:

برخی حملات جعل هویت به گیرنده می‌گویند که اقدام در چارچوب یک برنامه محرمانه یا توسعه ویژه است که نباید با همکاران یا مافوق‌ها به اشتراک گذاشته شود.

3. درخواست برای ارسال پول یا اشتراک‌گذاری اطلاعات حساس:

هر درخواستی برای انتقال پول یا افشای اطلاعات مالی حساس، اطلاعات حقوقی یا دارایی‌های فکری باید از طریق کانال‌های مختلف تایید شود.

4. مشکلات در آدرس ایمیل یا لینک‌ها:

اغلب، ایمیل‌های جعل هویت، نسخه‌ای تغییر یافته از یک آدرس ایمیل قانونی هستند. علاوه بر این، آدرس پاسخ‌دهی ممکن است متفاوت از آدرس فرستنده باشد یا لینک‌های واقعی داخل ایمیل با متن لینک‌های درون ایمیل تطابق نداشته باشند.

5. درخواست‌های غیرمعمول یا حساب‌های ناآشنا:

حملات جعل هویت اغلب از گیرنده می‌خواهند که پول را به حساب‌های بانکی یا حساب‌های فروشندگان با شماره‌هایی متفاوت از آنچه قبلاً استفاده شده، واریز کند.

چگونه متوجه شویم که هویت ما جعل شده است؟

1. فعالیت مشکوک در حساب‌های کاربری:

اگر متوجه شوید که به‌طور ناگهانی وارد حساب‌های کاربری خود نشده‌اید یا از دستگاه‌ها و موقعیت‌های جغرافیایی جدید به حساب‌های شما دسترسی پیدا شده است، ممکن است نشان‌دهنده جعل هویت باشد. بررسی تاریخچه ورود به حساب‌های مختلف می‌تواند به شناسایی چنین فعالیت‌هایی کمک کند.

2. پیام‌های غیرمنتظره از دوستان یا همکاران:

اگر از دوستان، همکاران یا اعضای خانواده پیامی دریافت کردید که حاوی درخواست‌های عجیب یا مشکوک است، این احتمال وجود دارد که شخصی از نام شما سوءاستفاده کرده باشد. این نوع پیام‌ها معمولاً شامل درخواست‌های مالی یا اطلاعات حساس می‌شوند.

3. اطلاعات نادرست یا ناشناس در شبکه‌های اجتماعی:

در صورتی که متوجه شدید فردی در شبکه‌های اجتماعی با استفاده از عکس‌ها یا اطلاعات شخصی شما، پروفایلی جعلی ساخته است، این یکی از نشانه‌های مهم جعل هویت است. این کار ممکن است به منظور کلاهبرداری یا فریب دیگران صورت گیرد.

4. دریافت اطلاعیه‌های ناخواسته یا غیرمجاز:

اگر به‌طور ناگهانی شروع به دریافت پیام‌های تبلیغاتی، اطلاعیه‌ها یا حتی صورتحساب‌هایی کنید که هیچ‌گاه آنها را درخواست نکرده‌اید، احتمالاً اطلاعات شما به‌طور غیرمجاز مورد استفاده قرار گرفته است.

جمع‌بندی…

جعل هویت یک تهدید جدی در دنیای دیجیتال است که می‌تواند منجر به کلاهبرداری، سرقت اطلاعات حساس و آسیب به شهرت افراد شود. این نوع حملات با استفاده از ترفندهای اجتماعی و به‌ویژه در بسترهای آنلاین مانند ایمیل، شبکه‌های اجتماعی و حساب‌های مالی رخ می‌دهند. برای جلوگیری از وقوع جعل هویت، باید با علائم آن آشنا بود و از روش‌های پیشگیری مانند تأیید هویت چندمرحله‌ای، آگاهی از درخواست‌های مشکوک و بررسی دوره‌ای حساب‌ها استفاده کرد.