سیستم‌عامل BSD یکی از قدیمی‌ترین و پایدارترین شاخه‌های سیستم‌عامل یونیکس است که با تمرکز بر امنیت، عملکرد بالا و مجوز آزاد BSD جایگاه ویژه‌ای در میان توسعه‌دهندگان و مدیران سیستم دارد. برخلاف لینوکس که بیشتر در میان کاربران عمومی شناخته شده است، BSD بیشتر در زیرساخت‌های حیاتی، سرورها و سیستم‌های شبکه به‌کار می‌رود.

سیستم‌عامل BSD چیست؟

سیستم‌عامل BSD یا Berkeley Software Distribution یک نسخه توسعه‌یافته از یونیکس است که نخستین‌بار در دهه ۱۹۷۰ توسط دانشگاه برکلی ایجاد شد. این سیستم‌عامل به‌عنوان یک پروژه تحقیقاتی آغاز شد، اما به‌مرور زمان به یکی از قدرتمندترین و پایدارترین سیستم‌عامل‌های مبتنی بر یونیکس تبدیل شد.

BSD برخلاف بسیاری از سیستم‌عامل‌های دیگر به‌صورت متن‌باز و با مجوز BSD عرضه می‌شود که به کاربران و توسعه‌دهندگان اجازه می‌دهد آزادانه از آن استفاده کرده، آن را تغییر داده و حتی در پروژه‌های تجاری خود به‌کار گیرند، بدون اینکه ملزم به انتشار کد منبع تغییر یافته باشند.

کاربردهای سیستم عامل BSD

• استفاده در سرورها
• فایروال‌ها و تجهیزات شبکه
• زیرساخت‌های اینترنتی و CDNها
• سیستم‌های تعبیه‌شده (Embedded Systems)
• زیرساخت سیستم‌عامل‌های دیگر
• سیستم‌های ذخیره‌سازی و فایل‌سرورها

تاریخچه‌ای از BSD

تاریخچه سیستم‌عامل BSD به دهه ۱۹۷۰ میلادی و دانشگاه برکلی بازمی‌گردد. در آن زمان، نسخه‌ای از یونیکس که توسط AT&T توسعه یافته بود، به دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزشی برای اهداف تحقیقاتی واگذار شد. گروهی از دانشجویان و پژوهشگران در دانشگاه برکلی با هدف بهبود این سیستم‌عامل، کار بر روی نسخه‌ای اصلاح‌شده از یونیکس را آغاز کردند. نتیجه این تلاش‌ها، انتشار نسخه‌ای با بهبودهای قابل توجه بود که بعدها با نام Berkeley Software Distribution (BSD) شناخته شد.

نسخه‌های اولیه BSD بیشتر شامل ابزارها و بهبودهایی برای یونیکس اصلی بودند، اما با انتشار نسخه‌های بعدی به‌تدریج یک سیستم‌عامل مستقل و کامل شکل گرفت. یکی از مهم‌ترین نوآوری‌های BSD پیاده‌سازی استک شبکه TCP/IP بود که بعدها به استاندارد جهانی در ارتباطات اینترنتی تبدیل شد.

در دهه ۱۹۹۰ به دلیل مسائل حقوقی میان دانشگاه برکلی و شرکت AT&T بر سر مالکیت کدهای یونیکس، پروژه BSD دچار وقفه شد. اما پس از حل این مشکلات، نسخه‌هایی کاملاً مستقل از BSD منتشر شدند که شامل FreeBSD، NetBSD و OpenBSD بودند. این نسخه‌ها هریک با اهداف متفاوتی توسعه یافتند و امروزه نیز به‌طور فعال توسط جوامع متن‌باز پشتیبانی می‌شوند. در واقع BSD با وجود رقبای قدرتمندی مانند لینوکس، همچنان به‌عنوان یکی از گزینه‌های مهم در دنیای سیستم‌عامل‌های حرفه‌ای و زیرساختی شناخته می‌شود.

خانواده سیستم‌عامل‌های BSD

• FreeBSD

FreeBSD محبوب‌ترین و پرکاربردترین نسخه از خانواده BSD است که تمرکز آن بر عملکرد بالا، پایداری و مقیاس‌پذیری در محیط‌های سروری و شبکه‌ای است. این سیستم‌عامل دارای مستندات بسیار کامل و جامعه کاربری فعال است و به دلیل پشتیبانی از طیف گسترده‌ای از سخت‌افزارها، در بسیاری از شرکت‌های بزرگ مانند Netflix، WhatsApp و حتی در زیرساخت‌های برخی سیستم‌عامل‌ها مانند macOS مورد استفاده قرار می‌گیرد.

• OpenBSD

OpenBSD با تمرکز ویژه‌ای بر امنیت، سادگی و کدهای پاک توسعه یافته است. شعار آن “Only two remote holes in the default install, in a heck of a long time!” (که ترجمه آن کمی عجیب است) نشان‌دهنده تعهد بالای آن به امنیت است. این سیستم‌عامل به دلیل سیاست‌های سخت‌گیرانه در توسعه و بررسی کد، انتخابی مناسب برای فایروال‌ها، سیستم‌های حساس و کاربردهای امنیتی است. پروژه‌های معروفی مانند OpenSSH و Packet Filter نیز از دل OpenBSD بیرون آمده‌اند.

• NetBSD

NetBSD به دلیل طراحی ماژولار و قابل حمل بودن، برای اجرا بر روی انواع مختلفی از سخت‌افزارها – از سرورهای مدرن گرفته تا دستگاه‌های قدیمی و سیستم‌های تعبیه‌شده – شناخته شده است. شعار معروف آن “Of course it runs NetBSD” (معلومه که NetBSD روش اجرا میشه!) به خوبی نشان می‌دهد که این سیستم‌عامل برای بیشترین میزان سازگاری سخت‌افزاری طراحی شده است. این ویژگی NetBSD را به انتخابی محبوب در پروژه‌های تحقیقاتی و آموزشی تبدیل کرده است.

• DragonFlyBSD

DragonFlyBSD یک شاخه جداشده از FreeBSD است که با تمرکز بر بهبود عملکرد در سیستم‌های چندپردازشی (SMP) و ایجاد فایل‌سیستم جدیدی به نام HAMMER توسعه داده شده است. این سیستم‌عامل با معماری خاص خود سعی دارد راه‌حل‌هایی نوآورانه برای مشکلات سنتی سیستم‌های عامل ارائه دهد و بیشتر برای کاربران حرفه‌ای و توسعه‌دهندگان سیستم مناسب است.

مقایسه BSD با لینوکس

یکی از مهم‌ترین تفاوت‌ها در این دو سیستم‌عامل توسعه و مدیریت کد منبع است. BSD به‌عنوان یک پروژه‌ی یکپارچه توسعه داده می‌شود؛ یعنی هسته، ابزارها و کتابخانه‌ها همه توسط یک تیم مرکزی توسعه و نگهداری می‌شوند. در مقابل لینوکس تنها یک هسته است و سایر اجزای سیستم‌عامل (مانند ابزارهای گنو) از پروژه‌های مستقل دیگر جمع‌آوری می‌شوند. این موضوع باعث می‌شود BSD ساختار منسجم‌تری داشته باشد، در حالی‌که لینوکس تنوع و انعطاف‌پذیری بیشتری دارد.

تفاوت دیگر در نوع مجوز نرم‌افزاری است. BSD از مجوز BSD استفاده می‌کند که بسیار آزادی‌بخش است و به توسعه‌دهندگان اجازه می‌دهد از کد BSD در پروژه‌های اختصاصی (حتی تجاری) بدون الزام به انتشار کد منبع استفاده کنند. از سوی دیگر لینوکس تحت مجوز GPL منتشر می‌شود که توسعه‌دهندگان را ملزم می‌کند در صورت تغییر و توزیع نرم‌افزار، کد منبع را نیز منتشر کنند. این تفاوت فلسفی می‌تواند در انتخاب سیستم‌عامل تأثیرگذار باشد، به‌ویژه برای شرکت‌هایی که به استفاده تجاری از نرم‌افزارهای متن‌باز علاقه‌مندند.