DHCP یکی از مهم‌ترین پروتکل‌های شبکه است که به دستگاه‌ها اجازه می‌دهد به‌صورت خودکار آدرس IP دریافت کنند. این پروتکل باعث ساده‌سازی مدیریت شبکه شده و نیاز به تنظیمات دستی را کاهش می‌دهد. DHCP در شبکه‌های کوچک و بزرگ، از شرکت‌ها گرفته تا اینترنت خانگی، کاربرد دارد و به بهبود کارایی و مقیاس‌پذیری شبکه کمک می‌کند.

DHCP چیست؟

 Dynamic Host Configuration Protocolیک پروتکل شبکه است که به‌صورت خودکار تنظیمات IP را برای دستگاه‌های متصل به شبکه اختصاص می‌دهد. این پروتکل با حذف نیاز به پیکربندی دستی آدرس‌های IP، مدیریت شبکه را آسان‌تر کرده و از بروز مشکلاتی مانند تداخل آدرس‌های IP جلوگیری می‌کند. DHCP معمولاً توسط یک سرور DHCP اجرا می‌شود که آدرس‌های IP را به دستگاه‌های کلاینت تخصیص می‌دهد و اطلاعاتی مانند Subnet Mask، Default Gateway و DNS Server را نیز در اختیار آن‌ها قرار می‌دهد.

این پروتکل در شبکه‌های خانگی، سازمانی و حتی ارائه‌دهندگان خدمات اینترنت (ISPها) مورد استفاده قرار می‌گیرد. بدون DHCP، مدیران شبکه مجبور خواهند بود به‌صورت دستی برای هر دستگاه یک آدرس IP تنظیم کنند که در شبکه‌های بزرگ عملی نخواهد بود. DHCP با خودکارسازی این فرآیند، بهره‌وری شبکه را افزایش داده و از بروز مشکلات مدیریتی جلوگیری می‌کند.

DHCP چگونه کار می‌کند؟

پروتکل DHCP برای تخصیص خودکار آدرس IP از یک فرآیند چهارمرحله‌ای استفاده می‌کند که شامل Discovery، Offer، Request و Acknowledgment است. در این فرآیند دستگاه‌های کلاینت و سرور DHCP با یکدیگر ارتباط برقرار کرده و تنظیمات شبکه را به‌صورت خودکار انجام می‌دهند.

1. Discovery (کشف):

هنگامی که یک دستگاه جدید به شبکه متصل می‌شود، درخواست خود را با ارسال یک پیام DHCPDISCOVER در سطح شبکه پخش (Broadcast) می‌کند تا سرورهای DHCP موجود را شناسایی کند.

2. مرحله Offer (پیشنهاد):

پس از دریافت درخواست، یکی از سرورهای DHCP یک پیام DHCPOFFER به کلاینت ارسال می‌کند که شامل یک آدرس IP پیشنهادی و سایر تنظیمات شبکه است.

3. Request (درخواست):

کلاینت پس از دریافت پیشنهاد، یک پیام DHCPREQUEST به سرور ارسال می‌کند تا تأیید کند که آدرس پیشنهادی را می‌پذیرد و درخواست رزرو آن را دارد.

4. Acknowledgment (تأیید نهایی):

سرور DHCP با ارسال پیام DHCPACK، تخصیص آدرس را تأیید کرده و تنظیمات شبکه را به کلاینت اعمال می‌کند. در این مرحله دستگاه می‌تواند از آدرس IP اختصاص داده‌شده برای ارتباط در شبکه استفاده کند.

اجزای اصلی DHCP

• سرور DHCP:

سرور DHCP مسئول تخصیص آدرس‌های IP و ارائه سایر تنظیمات شبکه مانند Subnet Mask، Gateway، DNS Server و مدت اعتبار آدرس‌های تخصیص‌یافته به کلاینت‌ها است. این سرور می‌تواند یک دستگاه اختصاصی یا سرویسی در روتر یا فایروال باشد.

• DHCP Client:

کلاینت DHCP هر دستگاهی است که برای دریافت تنظیمات شبکه از سرور DHCP درخواست ارسال می‌کند. این کلاینت می‌تواند شامل رایانه‌ها، گوشی‌های هوشمند، پرینترهای شبکه‌ای و سایر دستگاه‌های متصل باشد.

• IP Address Pool:

این دامنه مجموعه‌ای از آدرس‌های IP است که سرور DHCP برای تخصیص به کلاینت‌ها استفاده می‌کند. هر سرور DHCP دارای یک محدوده از پیش‌تعریف‌شده از آدرس‌های IP قابل استفاده در شبکه است.

• DHCP Lease:

آدرس IP اختصاص داده‌شده به یک کلاینت برای مدت‌زمان مشخصی اعتبار دارد که به آن Lease Time گفته می‌شود. پس از پایان این زمان، کلاینت باید درخواست تمدید آدرس خود را ارسال کند یا یک آدرس جدید دریافت کند.

• DHCP Relay Agent:

در شبکه‌هایی که سرور DHCP در همان زیرشبکه کلاینت‌ها قرار ندارد، یک DHCP Relay Agent پیام‌های DHCP را از کلاینت‌ها دریافت کرده و به سرور DHCP در شبکه دیگر ارسال می‌کند تا تخصیص آدرس‌ها به‌درستی انجام شود.

مزایا و معایب DHCP