در سال‌های اخیر، توجه ویژه‌ای به «دیتاسنتر سیار» یا «دیتاسنتر کانتینری» می‌شود و در کنار دیتاسنتر ماژولار و اج، بازار رو به رشد سریعی تجربه می‌کنند.

گزارش تحقیقی اخیر موسسه Omdia به ما می‌گوید بازار ارزش مراکز داده سیار از ۲.۳ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۰ به ۳.۲۵ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۳ رسیده است.

این بازار روند رو به رشد سریع خود را ادامه خواهد داد و با رشدی ۱۳ درصدی، انتظار می‌رود در سال ۲۰۲۶ به ۵.۲۵ میلیارد دلار برسد.

پس اکنون وقت آن رسیده است که بپرسیم اساسا «دیتاسنتر سیار چیست؟» و کجاها و در کدام صنایع و کاربردها باید استفاده و کجا نباید مستقر شود؟ یک مرکز داده سیار چه مزایای رقابتی و اهدافی برای کسب‌وکارها ایجاد می‌کند و در چه شرایطی بهتر از مراکز داده سنتی است؟

دیتاسنتر سیار چیست؟

دیتاسنتر سیار (Mobile Data Center) یک زیرساخت مرکزداده­ی قابل حمل و مستقل است که عموما به شکل کانتینر است و بنا بر درخواست و نیاز مشتری، طراحی شده و در محل مستقر می‌شود.

غالبا منابع IT در یک محفظه­ی ماژولار، ضد آب، و ضد گرد و غبار تعبیه می‌شوند و شامل سیستم‌های برق، خنک‌کننده، شبکه و تجهیزات ذخیره‌سازی و محاسباتی (مانند سرور) هستند.

دیتاسنترهای سیار به کسب‌وکارها امکان توسعه سریع و امن قابلیت‌های فناوری اطلاعات در هر مکانی را می‌دهند و در عین حال، هزینه‌های عملیاتی و نصب به حداقل رسیده‌اند.

این زیرساخت‌ها، بهترین دیتاسنتر برای اهداف موقت و اضطراری هستند که سریع نصب و بعدا جمع‌آوری یا به نقطه دیگری منتقل می‌شوند.

سه نکته کلیدی درباره­ی دیتاسنتر سیار

۱- مرکز داده­ی سیار، یک واحد قابل حمل و مستقل است که تجهیزات و اجزای محاسباتی ضروری را در دل خود جای داده و امکان ذخیره‌سازی، پردازش و مدیریت کارآمد دیتاها را در حال حرکت فراهم می‌کند.

۲- این مراکز داده برای استقرار موقت، راه‌اندازی سریع و جابه‌جایی آسان طراحی شده‌اند و گزینه­ی ایده‌آلی برای استفاده در بلایای طبیعی، عملیات نظامی، سایت‌ها و کارخانه‌های دور از دفتر مرکزی، محیط‌های کاری کارگاهی موقت و هر موقعیت دیگری که نیاز به راه‌حل‌های IT انعطاف‌پذیر دارند؛ خواهند بود.

۳- دیتاسنترهای سیار و کانتینری، در پارامترهایی مانند مقیاس‌پذیری، کارایی، مصرف انرژی و مقرون به صرفه بودن، بهتر از مراکزداده­ی سنتی عمل می‌کنند؛ زیرا می‌توان آن‌ها را دقیقا براساس نیاز مشتری، سفارشی‌سازی کرده و ساخت و می‌توان آن‌ها را در هر محیطی از جمله شرایط بحرانی و کمبود انرژی برق یا زیرساخت‌های ارتباطی به کار گرفت.

چابکی بیشتر با دیتاسنترهای سیار و ماژولار

اهمیت مراکز داده سیار در این است که راه‌حلی مقرون به صرفه، قابل اعتماد و چابک برای مشاغل مدرن هستند. این زیرساخت‌ها، باعث استمرار سرویس‌ها و عملیات‌ IT می‌شوند؛ امنیت داده‌ها را بهبود می‌بخشند و یک اتصال یکپارچه فراهم می‌کنند اما ساده‌ترین زیرساخت فناوری اطلاعات و سریع‌ترین پروسه­ی نصب و راه‌اندازی را دارند.

هر کسب‌وکاری که به دنبال رشد و انطباق بیشتر با پیشرفت‌های فناوری و ایجاد نوآوری و تحول در بخش‌های مختلف است؛ امروزه ناگزیر باید به دیتاسنترهای اج، میکرو، ماژولار و سیار بیندیشد.

در میان انواع دیتاسنترها، یک مرکزداده سیار، بالاترین انعطاف‌پذیری و تطبیق‌پذیری را به شرکت‌های تجاری و سازمان‌ها هدیه می‌دهد تا به سرعت بتواند به شرایط اضطراری پاسخ داده و نیازهای تجاری و ظرفیت‌های جدید را گسترش دهند.

وقتی یک کسب‌وکار در یک بازه­ی زمانی، با افزایش ترافیک و تقاضایی فراتر از ظرفیت‌های فعلی روبرو می‌شود؛ سریعا می‌تواند به طور موقت زیرساخت‌های خود را با نصب دیتاسنتر موبایل، تقویت کند.

حمل و نقل آسان این مراکز داده باعث می‌شود به سرعت از یک نقطه به محل دیگری انتقال داده شود تا بتوان از منابع دیجیتالی در مکان جدید بهره برد.

دیتاسنتر سیار برای چه کاربردهایی مناسب نیست؟

صنایع و سازمان‌هایی که به دنبال مراکزداده ابر مقیاس (Hyperscaler) هستند؛ بهتر است سراغ دیتاسنترهای موبایل و ماژولار نروند. معمولا این دسته، بیشترین سفارشی‌سازی و طراحی براساس نیازهای خاص به همراه بالاترین چگالی رک و سرور را نیاز دارند که دیتاسنتر سیار جوابگو نخواهد بود.

Badowski مدیر محصول شرکت Vertiv، سازنده­ی دیتاسنترهای موبایل می‌گوید: «وقتی معماری و طراحی مرکزداده، خاص و پیچیده می‌شود؛ دیگر دیتاسنتر سیار جوابگو نیست.»

اگر به یک دیتاسنتر چند هزار متر مربعی نیاز دارید تا چندین سرویس ابری و محلی را روی آن اجرا کنید؛ دیتاسنترهای میکرو و اج قابل جابه‌جا شدن، برای شما کافی نخواهند بود.

آلن هاوارد، تحلیل‌گر موسسه­ی Omdia می‌گوید: «ارائه‌دهندگان خدمات ابری، نیازمند بالاترین ظرفیت هستند و سراغ طراحی‌های بزرگ و چند طبقه می‌روند. مراکز داده­ی بزرگ را نمی‌توان ماژولار یا متحرک ساخت.»

بنابراین، مرکز داده­ی سیار برای همه­ی کسب‌وکارهایی که نیازمند یک دیتاسنتر جدید یا افزایش ظرفیت زیرساختی IT خود هستند؛ پیشنهاد نمی‌شود؛ بلکه ابتدا باید بررسی کنند که مرکزداده سنتی انطباق بیشتری با اهداف‌شان دارد یا دیتاسنتر ماژولار.

مثال‌هایی از دیتاسنتر سیار

مرکزداده­ی سیار HPE POD

بخش HPE شرکت اچ‌پی یک دیتاسنتر موبایل به نام HPE Performance Optimized Datacenter برای استقرار سریع و مقیاس‌پذیر در صنایع مختلف مانند نفت و گاز، نظامی و عملیات بازیابی بلایای طبیعی توسعه داده است. مرکزداده­ی POD را می‌توان چند هفته‌ای تحویل گرفت و به هر مکانی حمل و سریعا نصب کرد. حجم زیادی از اطلاعات را می‌توان روی POD ذخیره و بعد پردازش کرد تا کسب‌وکارها در همان محل بتوانند از نتایج آن استفاده کنند.

دیتاسنتر موبایل DELL

مرکزداده­ی Mobile Data Center شرکت دل نیز یک زیرساخت کاملا قابل حمل، ماژولار و قابل پیکربندی براساس نیازها و ظرفیت‌های محاسباتی، سیستم سرمایشی و برق است. این دیتاسنتر برای مکان‌های دور یا مصارف موقتی که پایداری و استمرار اتصال‌ها، حیاتی است؛ گزینه مطلوبی است. مرکزداده­ی موبایل دل در مواقعی که با افزایش ناگهانی اطلاعات و ترافیک دیتا روبرو هستیم؛ مانند حوادث طبیعی یا برگزاری همایش‌ها و مسابقات ورزشی در یک شهر کوچک و محلی، بهترین کارایی را نشان می‌دهد.

دیتاسنتر سیار گوگل

گوگل ترجیح داده تا زیرساخت دیتاسنتری ماژولار خود را روی یک کانتینر با چرخ‌ سرهم‌بندی کند. دیتاسنترهای سیار گوگل معروف هستند و یکی از راه‌کارهای مهم این شرکت محسوب می‌شوند. گاها گوگل چندین دیتاسنتر کانتینتری را به یکدیگر وصل می‌کند تا مرکزداده‌ای با ظرفیت بزرگ‌تر و کاملا ماژولار بسازد.

مرکزداده­ متحرک هواوی

غول چینی یکی از پیشرفته‌ترین شرکت‌ها در ساخت و ارائه دیتاسنترهای ماژولار و کانتینری است؛ به‌طوری‌که رکوردهای بی‌نظیری از خود برجای گذاشته است؛ مثلا یک دیتاسنتر را در ۷۲ ساعت راه‌اندازی و آماده به کار می‌کند. دیتاسنتر ماژولار کلاود Prefabricated هواوی فقط در ۱۳ روز قابل نصب است و مرکزداده­ی Fusion Module 200 این شرکت علاوه بر اینکه کاملا با محیط زیست سازگار است؛ پیشرفته‌ترین فناوری‌های سیستم سرمایشی و توزیع برق را دارا است.

دیتاسنتر سیار iBox

شرکت‌های ایرانی هم از سال‌ها پیش و براساس نیاز مشتریان و سازمان‌ها، دیتاسنترهای سیار و کانتینری ساخته‌اند. یکی از بهترین نمونه‌های بازار، دیتاسنتر سیار iBox ساخت شرکت تیام شبکه است. iBox در واقع یک مرکزداده­ی کامل در یک کانتینر قابل جابه‌جایی است. در این دیتاسنتر قابل حمل شاهد تجهیزات مخابراتی و ارتباطی، تجهیزات کامپیوتری و شبکه، سیستم سرمایشی، سیستم تهویه­ی هوای مطبوع، سیستم اعلام و اطفای حریق، یوپی‌اس، ژنراتور برق، ارتباطات بی‌سیم و ماهواره‌ای، لینک‌های رادیویی مخابراتی و سیستم‌های کنترل و نظارت هستیم.

این Mobile Data Center کاملا انعطاف‌پذیر، ماژولار و در اندازه‌های ۱۰ فوت و ۲۰ فوت است؛ به‌طوری‌که می‌تواند مطابق با نیازهای پردازشی یا زیرساخت‌های فیزیکی مشتری، سفارشی‌سازی شود.

بهره‌گیری از مرکزداده­ی سیاری مانند iBox می‌تواند تا ۵۰ درصد در هزینه‌ها صرفه‌جویی کند و از آن سو، در مدت زمات سریعی، نصب و راه‌اندازی شود؛ نکته‌ای که برای برخی سازمان‌ها و شرکت‌های تجاری فوق‌العاده مهم است.

چند پرسش درباره­ی دیتاسنتر سیار

آیا دیتاسنتر سیار و دیتاسنتر ماژولار یکی هستند؟

لزوما خیر. در راهکارهای امروزی، غالبا یک Mobile Data Center دارای قابلیت‌های ماژولار است ولی در تعاریف رسمی Modular data centers با Mobile Data Center یکسان نیست و گستره­ی بزرگ‌تری دارد که مراکزداده­ی موبایل بخشی از آن هستند.

آیا دیتاسنترهای موبایل صرفا برای کسب‌وکارهای کوچک و استارتاپی هستند؟

امروزه، یکی از مشتریان بزرگ راهکارهای مرکزداده­ی سیار، سازمان‌های چند ملیتی و دارای شعب و دفاتر مختلف در یک کشور یا سطح جهان هستند. اصولا، این فرضیه که دیتاسنتر سیار برای استارتاپ‌ها یا شرکت‌های کوچک است؛ غلط بوده و بهتر است بگوییم راهکاری موقت و قابل حمل برای دسترسی به اتصالات، ذخیره‌سازی و پردازش اطلاعات در یک مکان با قابلیت استقرار سریع است.

آیا می‌توان هر بخش دیتاسنتر ماژولار را به دلخواه تغییر داد؟

یک دیتاسنتر هرچقدر هم منعطف و ماژولار باشد؛ باز هم با محدودیت‌های فیزیکی، سرمایشی، برق و محاسباتی روبرو است. به شرکت‌هایی که به دیتاسنترهای خاص و کاملا سفارشی‌سازی‌شده نیاز دارند؛ توصیه می‌شود سراغ دیتاسنتر سنتی بروند؛ زیرا غالبا مرکزداده­ی سیار کمترین تغییرات را فراهم می‌کند.